ABD'nin önde gelen yayın organlarından Foreign Policy'de, İsrail ve ABD arasında yaşanan çatışmaların ve savaşın geleceğine dair olası senaryoların değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Dün gün boyu devam eden karşılık saldırılara rağmen aslında İsrail-İran savaşının daha yeni başladığı belirtilen analizde, çatışmalarda daha fazla kan dökülmesinin kaçınılmaz olduğu, ancak gerilimin azaltılması için alternatiflerin de mevcut olduğu belirtildi.

Analizde ayrıca; savaşın geleceğine dair çeşitli senaryolar ve bu senaryoların olası sonuçları değerlendirildi.

İşte Foreign Policy'de yayınlanan analiz:

İsrail-İran savaşı daha yeni başlıyor. Dün itibari ile İsrail'in saldırıları ile başlayan ve ardından İran'ın misillemeleri ile devam eden çatışmalar devam ediyor.

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, İsrail'in İran'ın nükleer programını zayıflatmaya ve ordu gücünü yok etmeye devam etmek konusunda “ne kadar sürerse sürsün” ifadelerini kullanarak saldırıların uzun süre devam edeceğinin sinyallerini verdi.

İran ise İsrail'e insansız hava araçları ve balistik füze saldırıları düzenledi.

Çatışmalarda daha fazla kan dökülmesi muhtemel ve hatta kaçınılmaz olsa da, gerilimin azaltılması ve bu savaşın sona ermesi için alternatifler de mevcut.

İlk olarak; İran'ın İsrail'e yüksek tonda askeri saldırılar düzenlemesine rağmen BM'ye gönderdiği açıklamada “aynı ölçekte ve tedbirli karşılık” ifadelerini kullanması, ABD ve uluslararası ateşkes çabalarını kabul edebileceğini gösterdi.

Zira İran, vekil güçlerinin zayıfladığının farkında ve Hizbullah, İsrail'in İran'a saldırıları karşısında sürece dahil olmayacağını resmen açıkladı.

İran şu anda, 2024 yılında Hizbullah'ın yaşadığı durum ile benzer bir noktada olabilir.

Hizbullah'ın 2024 yılında İsrail'e yönelik insansız hava aracı ve füze saldırıları başarısızlıkla sonuçlandı ve başta Hizbullah olmak üzere önemli vekilleri eski güçlerinden çok uzaklaşmış durumda.

Bu da bir zamanlar İran'ın tam bir güvenlik olarak gördüpü caydırıcılığının etkisiz kaldığını gösteriyor.

Ne olacak?

İsrail'in bundan sonra gerçekleştirdiği yıkıcı saldırılar, İran liderliğini kargaşaya sürükleyerek füze saldırılarını koordine etmeyi ve hatta temel kararları gerçek zamanlı olarak almayı zorlaştırabilir.

Tahran, üst düzey komutanları hızla değiştireceğini açıklamış olsa da, devam eden çatışma sırasında bu yeni liderliğin etkinliği belirsiz ve İsrail muhtemelen yeni atanan isimleri de vurmanın yollarını bulacak.

Bu noktada İran, elbette ateş altında olmak istemeyecek ve sürekli bombardımana maruz kalmak yerine hayatta kalıp “başka bir gün savaşmaya” devam etmeyi tercih edecektir.

İkinci bir olasılık ise, İran'ın direnmesi ve hatta İsrail'e önemli darbeler indirmesi.

İran, Natanz ve diğer yerlerdeki nükleer tesisleri hasar görse de İran nispeten hızlı bir şekilde onarım yapabilir.

Ancak genel olarak, İsrail “düşmanlarına” saldırdığında, ABD ve hatta önemli Avrupa müttefiklerinden kısa vadede destek gelir ve İran bunların hepsini karşısına almak istemeyecektir.

Daha karanlık senaryolar da mümkün ve muhtemelen daha olası.

Bunlardan biri, İsrail-İran savaşının bölgesel bir savaşa dönüşmesidir.

İsrail saldırılarından önce İran, Orta Doğu'daki ABD tesislerine saldırmakla tehdit etmişti ve eğer bu saldırılar gerçekleşirse, ABD'nin bombardımana katılma olasılığı çok daha yüksek olabilir.

ABD ile İsrail arasında uzun süredir devam eden güvenlik işbirliği ve ABD'nin İsrail'e hava savunması ve diğer alanlarda verdiği destek de İran'ı ABD'nin zaten kendisiyle savaşta olduğuna ikna edebilir.

ABD saldırılara karıştığını reddetse de, İran Washington'u suç ortağı olarak görebilir ve müzakerelerin İsrail'in askeri hazırlıklarını örtbas etmek için bir paravan olduğunu düşünebilir.

İsrail ve ABD yetkilileri, İran'ın anlaşmayı reddetmesinin askeri harekete yol açacağı konusunda uyarıda bulunmuş olsa da, operasyonun başlamasından sadece birkaç saat önce Trump, ABD'nin diplomatik bir çözüme bağlı olduğunu yeniden dile getirdi.

Ancak Tahran bu müzakereleri bir paravan olarak görürse, bölgedeki ABD hedeflerinin İran'ın “misilleme” saldırıları olarak göreceği saldırılara maruz kalma riski artabilir.

Şu anda olası görünmese de, ABD'nin Arap müttefiklerinin de savaşa dahil olması mümkün.

Ürdün Silahlı Kuvvetleri, 13 Haziran'da hava sahasına giren İran füzeleri ve insansız hava araçlarını önlediğini zaten bildirdi. Ürdün, 2024'te İsrail'e fırlatılan İran füzelerini de önleme konusunda aktif rol almıştı.

Ürdün'ün eylemleri, kendi hava sahası ihlali nedeniyle meşru müdafaa olarak nitelendirilebilir. Ancak ABD müdahil olursa, bölgedeki birkaç ülkedeki üslerini kullanabilir ve Ürdün de tamamen taraf olmak zorunda kalabilir.

Son bir olasılık ise savaşın hiç bitmemesi.

Tarafların yoğun saldırıları bir noktada elbette durabilir, ancak daha düşük düzeyde bir çatışma aylarca devam edecektir.

Sürekli ve karşılıklı saldırı döngüsü ortasında İran, silah kontrol taahhütleri ve uluslararası denetimlerin dışında, İsrail saldırılarını gerekçe göstererek gizli bir nükleer programını geliştirmek için zaman kazanabilir.