İran, yüzlerce balistik füze üretimi için sırtını Çin'e dayadı

Konuya yakın kaynaklara göre bu sipariş, amonyum perklorat adlı kimyasal maddenin İran’a sevk edilmesini ve bu yolla yüzlerce katı yakıtlı füzenin üretimini mümkün kılacak.

Husiler için de materyal geliyor

Kaynaklara göre, malzemenin bir kısmı Yemen’deki Husiler gibi İran’a yakın vekil milislere aktarılacak. İran’ın bu hamlesi, hem askeri stoklarını yenilemek hem de Suriye’de rejimin düşmesi, Hizbullah’ın yıpranması ve Gazze’de Hamas’ın kayıplarının ardından direniş ekseni ağını yeniden inşa etme çabasının bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Sipariş detayları

İran’daki Pishgaman Tejarat Rafi Novin Co. adlı şirketin, Hong Kong merkezli Lion Commodities Holdings Ltd. üzerinden siparişi geçtiğimiz aylarda verdiği bildiriliyor. İlk aşamada 1.000 tondan fazla sodyum perklorat Çin limanlarından İran’a Şubat ve Mart 2025’te taşındı. Bu miktar, yaklaşık 260 kısa menzilli füze üretimine yetecek seviyede.

Yeni ve daha büyük kontratla ithal edilecek amonyum perklorat, İran’a yaklaşık 800 füze üretimi için yeterli olacak miktarda madde sağlayacak. Siparişin Mart 2025’ten önce verilmiş olduğu tahmin ediliyor.

ABD-İran ilişkileri

ABD Hazine Bakanlığı, İslam Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC) için balistik füze yakıtı tedarik eden İran ve Çin merkezli toplam 12 kişi ve kurumu 29 Nisan’da yaptırım listesine aldı. Mayıs ayında, sodyum perklorat ABD’nin İran’ın askeri ve nükleer programlarında kullanıldığını belirttiği kritik maddeler listesine eklendi.

Güvenlik riskleri

Nisan ayında Şehit Raci Limanı’nda gerçekleşen büyük bir patlama, İran'ın konteyner trafiğinin büyük bölümünü yönettiği bu limanda onlarca can kaybına neden oldu. Devlet medyasına göre patlama, IRGC'nin Kudüs Gücü’ne bağlı birimin patlayıcı maddeleri uygunsuz şekilde depolamasından kaynaklandı. Resmî kaynaklara göre, bu patlamada Çin’den ithal edilen bazı sodyum perklorat stokları da imha oldu.

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden (IISS) Fabian Hinz, İran’ın güvenlik protokolleri konusunda zayıf siciline dikkat çekerek, “Bu maddeler yüksek yangın ve patlama riski taşır. İran savunma sanayii bu konularda güven vermiyor,” dedi.

Muhtemel sonuçlar

İran, geçtiğimiz aylarda Irak’taki Şii milis gruplara balistik füzeler transfer etti. Bu gruplar, daha önce ABD üslerini hedef almış ve İsrail'e saldırı kapasitesi kazanmıştı. İran’ın malzeme ithalatı ile yalnızca kendi üretim zincirindeki darboğazları aşmayı değil, aynı zamanda bölgesel nüfuzunu artırmayı da hedeflediği görülüyor.

Bu gelişmeler, İran’ın askeri kapasitesini genişletme ve vekil güçleri donatma yönündeki stratejik adımlarını ortaya koyarken, nükleer müzakerelerin geleceğini de daha karmaşık hale getiriyor.