Moğol İmparatorluğu'nun Başkenti Karakurum'daki gümüş içki otomatı

Devon Field, Karakurum'un gümüş ağacının nasıl sadece Moğol İmparatorluğu'nun imparatorluk gücünün değil, aynı zamanda çöküşünün de güçlü bir sembolü haline geldiğini araştırdı.

1253'ün son günlerinde Möngke Han'ın kampına varan Rahip William of Rubruck, bedenini zorlamanın son noktasına gelmişti.

Acre'den başlayan yolculuğu, İstanbul üzerinden Karadeniz'i geçerek, ardından da sert bir kara yolculuğuyla devam etmişti; aşırı soğuk, şeytani bir geçit ve yeterince az yiyecek ile dolu bir yolculuk.

Seyahat arkadaşı Bartolomeo of Cremona, "Bana öyle geliyor ki hiçbir şey yemeyeceğim" diye yakınacak kadar yakın bir zamanda yiyecek bulunmamasıyla neredeyse ağlamıştı. Ve ardından Moğollar gelmişti.

Onların topraklarına giriş, "cehennemin kapılarından birinden" geçmek gibiydi ve onların varlığından ayrılmak, "şeytanların arasından kaçmak" gibiydi. Moğollar, bu Flaman keşişine oldukça yabancı görünüyordu, diyebiliriz.

William, kendi görüşüne göre tedavi edilemez açgözlülüklerinden yakındı, kadınların burunlarını tekrar tekrar tiksintiyle belirtti ve dinlerinin saçmalığını konuştu.

Birçok yönden uyanık bir gezgin ve bu ksenofobiye rağmen bazen dikkatli bir gözlemci olan William, diğer yönlerden suya düşmüş bir balıktı, hatta başlangıçta çıplak ayakla donmuş kış zemininde dolaşmıştı.

Ancak her şey onun için o kadar yabancı, o kadar garip değildi.

Moğol İmparatorluğu'nun kalbinde, Macarlar, Yunanlar, Ermeniler, Alanlar, Gürcüler ve daha fazlasını içeren şaşırtıcı derecede kozmopolit bir manzara buldu.

Karakurum'un başkentinde, pazarları olan bir "Saracen" mahallesi ve zanaatkarları olan bir "Katayan" mahallesi buldu; tapınaklar ve camiler buldu ve bir kilise buldu.

Şam'dan Eyyubi Sultanı'nı temsil eden bir Hristiyan ile, Macaristan'da iş gezisindeyken esir düşmüş Metz'li bir kadın olan Pacquette ile ve İngiliz bir adamın oğlu olan Basil adında biriyle tanıştı.

Konakladığı süre boyunca en çok yardımcı olan kişi, Parisli zanaatkâr Guillaume Boucher oldu.

Şimdi "içme çeşmesi" sözcükleri, lise koridorlarını ve musluğa yüzünü yaklaştırıp utangaç bir şekilde eğilme anılarını çağrıştırabilir, ancak bu tamamen başka bir şeydi.

Bir melek otomat tarafından taçlandırılmış, başlıca yapı, gümüş yılanlarla sarılı muhteşem bir gümüş ağaç şeklindeydi ve dalları, yaprakları ve meyveleriyle tamamlanmıştı. Köklerinde "her birinde birer boru olan dört gümüş aslan" oturuyordu ve hepsi at sütünü beyaz köpükler halinde püskürtüyordu."

Ağaç dallarında, altında bekleyen gümüş kadehlere farklı bir alkollü içecek sıçratmak için dört boru beliriyordu. Üzüm şarabı, mayalanmış at sütü, pirinç şarabı ve bal balı vardı, hepsi hanın istediği zaman hazır olacak şekilde.

Bu sözde "içme çeşmesi", her ne kadar özünde en karmaşık ve gösterişli bir bar olmasıyla biliniyor olsa da, amaçlarına göre hazırlanmış bir mekan olarak kabul edilebilirdi.

Ne yazık ki, William Möngke hanın kampında iken tamamlanan bu merak uyandıran yaratılış, hayranlıkla izlememiz için günümüze ulaşmadı.

Sadece rahip William'ın sözleriyle yetinmek zorundayız ve sonrasında birçok soruyla karşı karşıyayız. Coğrafyacı ve şair Pierre de Bergeron'un on sekizinci yüzyıl baskısında hayal edildiği gibi miydi?

Bergeron'un eserine dayanan çoğu görsel temsil, gerçekten bu kadar yüksek ve barok mu görünüyordu? William'ın tanımladığı gibi miydi? Gallicized Latince'sinden doğru bir şekilde mi çevirdik?

"Aslanları" aslında kaplanlar mıydı veya "yılanlar" aslında ejderhalar mıydı? Her şey nasıl çalışıyordu?

Bir düğmeye basıp eğilip içmek şeklinde bir iş değildi. Başlangıçta, han içki istediğinde melek trompetinden hava geçirmek için ağaç içine üfleyiciler yerleştirilmişti, ancak bu işe yaramamıştı.

Çeşmenin bir kusuru vardı. Üfleyiciler yeterince güçlü değildi, bu yüzden biraz komik bir dönüşle, ağacın altındaki bir boşluğa bir adam yerleştirildi, bu boşluk tam olarak klostrofobik olmayacak kadar büyük olabilir veya olmayabilirdi.

Çağrı geldiğinde adam üfler, ve melek trompeti dudaklarına kaldırırdı.

Üretilen ses, içeceklerin saklandığı sarayın dışındaki mağaradan hizmetlilerin telaşla koşmasına yetecek kadar yüksekti.

Hizmetliler, sıvıları ağacın köklerine dökerlerdi; bu sıvılar hızla emilir ve yukarıdan yukarıya akardı.

Daha sonra içki, kadeh taşıyıcılar tarafından toplanır ve büyük bir tarzda han ve konuklarına sunulurdu.

Her şey oldukça gereksiz ve verimsizdi.

Süt ve diğer içeceklerin derilerle doğrudan saraya taşınması daha hızlı olurdu, borular veya melekler gerekmezdi, ancak, William'ın belirttiği gibi, "oraya süt derisi ve diğer içecekleri getirmek uygun olmazdı", hatta yaygın olabilir diyebiliriz.

Temel işlevi bir kenara bırakırsak, hanın içme çeşmesi muhteşem bir şekilde büyük, göz alıcı bir parçaydı. Kesinlikle William'ın dikkatini çekmişti; aksi takdirde Moğol sarayını Saint-Denis köyü ile olumsuz bir şekilde karşılaştırmıştı.

Çeşmenin olası dini anlamı, Fransız tasarımcı ile Moğol müşteri arasında (ve William'ın raporunun perdesi arasından) çözülmesi biraz zor olabilir, ancak olası yorumlar mevcuttur.

Yılanlar ve meyveler, üzerlerinde asılı duran bir melek ile birlikte, Bilgi Ağacı'nı, dört sıvı ise Eden'in dört nehrini çağrıştırır. Ve gerçekten de, çeşmenin tasarımcısı zaman zaman topluluğunda bir rahip rolünü üstlenmesi gereken bir Hristiyandi.

Ancak, bu ve diğer unsurlar, Çin sembolizmi, Moğol Tengrizmi veya Budizm kökenli diğer yorumlara boyun eğer. Guillaume'ın yaratımının belki de en açık bir şekilde ifade ettiği şey, zenginlikler ve imparatorluk gücüydü.

William'ın Moğollar hakkındaki uzun listesinde rahatsızlık veren şeylerden biri, onların barış için yalvarmak için orada olması gerektiğini varsaymalarıydı, ancak bunu beklemeleri için her türlü nedenleri vardı.

İmparatorlukları, tartışmasız olarak, zirvedeydi ve uzaktan gelen elçiler, kral ve sultanlar gerçekten de genellikle onlara sadece bunu yapmak için geliyorlardı.

Hediyeler getirirlerdi ve Moğol hükümdarları da sırasıyla imparatorluk güçlerinin işaretlerini sergilerdi.

Bunun bir örneği, Kral IX. Louis'nin 1249'da Moğollar'a bir diplomatik misyonun parçası olarak gönderdiği, kaliteli kırmızı renkli kumaştan yapılmış ve Hristiyan imgelerine sahip pahalı şapel-çadırdır.

Diğer eşyalarla birlikte, haç parçaları gibi, hediyeler olarak tasarlanmışlardı, ancak bunların bir vergi olarak kabul edildiği, şapel-çadırın sergilenecek bir nesne olduğu ve "Görüyor musunuz? Hatta uzak Fransızlar bile bize boyun eğiyor" demek için kullanıldığı bildirildi.

İmparatorluğun fethedilmiş bölgelerinden Pers üzüm şarabı ve Çin pirinç şarabı dökerek, içme çeşmesi benzer bir mesajı iletebilirdi.

Şapel-çadırın aksine, çeşme yerinde oluşturulmuştu. Uzaktan getirilmemişti, ancak elbette yaratıcısı öyleydi.

1242'de Orta Avrupa'yı delip geçen ve sonra geri çekilen Moğol orduları tarafından esir alınmıştı ve ne tesadüfen ne de tesadüfen Moğol dünyasının merkezinde alınmamıştı.

Onun yetenekli zanaatkarların değerini tanıyan esir alıcıları ve fetihlerinde onları ayırıp toplarlardı.

Onlar gibi imparatorluğun muazzam zenginliklerini olduğu gibi, bizim Parisli metal işçimiz Guillaume Boucher'i de topladılar.

Guillaume, Moğol İmparatorluğu'nun erişimini gösteren etkileyici bir tanıklık yarattı, Avrasya kıtasının diğer ucundan alınan bir metal işçisinin ustalığında.

O, bilinmeyen sayıda bilinmeyen yardımcının yardımıyla, han ve misafirleri için sihir gibi sıvılar dağıtan, keyif için neredeyse sonsuz bir içki akışı gibi görünen, yükselen bir gösteri yarattı.

Yıl boyunca bunun tadını çıkarmak için oturup durmazlardı. Daha çok mevsimsel bir zevkti.

Rahip William, Möngke'nin mahkemesinin bir devirde seyahat ettiğini ve sadece zaman zaman yerleşik başkente, saraya, Guillaume'ın çalışma yeri olan yere gelerek orada şölen düzenlediklerini ve içtiklerini bildirdi.

Ve Moğol soyluları böyle şeyleri zarif bir şekilde yapmazdı.

William'ın anlatısında, Moğolların içki alışkanlıkları olayların kurulduğu arka planda bir tür düşük ses seviyesinde bir rol oynar.

Konu üzerinde uzun süre durmaz, ancak her zaman oradadır. Her görüşmede, yanında içecekler ve kadehlerle birlikte bir banka dikkatini çekerdi. Möngke ile olan ilk görüşmesi, tercümanının sarhoşluğuyla engellenmişti.

Soylular arasında dolaşmak, hepsiyle içki içmeyi gerektirirdi, genellikle çok miktarda içki içmeyi gerektirirdi. Bazı zamanlar, han konuşurken, William içtiği miktarı bitmeden önce sayardı.

En azından, kurusu olmayan bir toplum olduğunu söylemek gerekir ve Moğol liderler arasındaki sağlık sorunları tahmin edilebilir bir şekilde yaygındı.

Möngke'nin amcası, Ögeday Han, alkolizmle ilgili sorunlar yaşadı ve sosyal çevresi içinde dahi tanınan bir durumdu ve etrafındakilerin içki içmeyi yavaşlatmak için yaptıkları çabalara rağmen, bu sorunlardan öldü.

Ogedei'nin oğlu Guyuk Han'ın ölümüyle ilgili olarak, bazen bir aile üyesi tarafından öldürüldüğü veya zehirlendiği söylense de, genellikle sağlıksız yaşam tarzına yenildiği düşünülmektedir.

Bir desen ortaya çıkıyordu ve bu desen, Cengiz Han'ın hanedanını bir süre boyunca rahatsız edecek olan bir şeydi.

Dolayısıyla, zenginlik ve imparatorluğun bir sembolü olan çeşmenin, bu imparatorluğu o kadar rahatsız eden bir şeyin de bir sembolü olması dikkat çekicidir.

Rahip William'ın Moğollar arasındaki zamanı sonunda onun için hayal kırıklığı yaratan bir deneyim olacaktı.

Yolculuğunun hedefleri - onları IX. Louis'in diplomatik hedefleri olarak kabul edin ya da, William'ın sıkça iddia ettiği gibi, basit bir misyonerin hedefleri olarak kabul edin - büyük ölçüde gerçekleştirilemedi.

Louis'e yönelik herhangi bir Moğol askeri yardımı olmayacaktı ve William, toplam altı ruhu vaftiz ettiğini kabul ediyor.

Dönüş yolculuğunu asla sağ salim tamamlayamayacağından korkan seyahat arkadaşı, en azından geçici olarak, ev sahibi Guillaume ile Karakurum'da geride kaldı.

William'ın birlikte geçirdikleri zamanın hesabından sonra Guillaume'un akıbeti hakkında pek bir şey bilinmiyor gibi görünüyor. Onun yaratıları olup olmadığına dair bazı kalıntılar bulunmuş olsa da, onun veya kaderinin çok azı bilinmektedir.

Muhtemelen, o zamanki dünyanın en güçlü imparatorluğunun merkezinde yaşamını sonlandırdı.

Büyük ihtimalle, Moğol imparatorluğunun merkez olmaktan çıkmasını, Möngke'nin kardeşi Kubilay'ın Çin'e doğru hareket etmesini ve geniş imparatorluğun birbirinden bağımsız ve giderek birbirleriyle savaş halinde olan hanlıklara bölünmesini görmek için yeterince uzun yaşamıştır.

Guillaume'un başarılı bir şekilde uzak mesafelere yayılan bir imparatorluğun büyük sembolünü yaratmayı ve hanın sarayındaki görkemli içkiciliğin etkileyici bir aksesuarını oluşturmayı başardığı söylenebilir.

Bu, zenginlik ve gücün bir ifadesi olduğu gibi, Genghis Han hanedanını yavaş yavaş kemiren sağlıksız alışkanlıkların da bir ifadesiydi.