Rusya neden Ukrayna'yı işgal etti ve Putin'in savaşı neden başarısız oldu?

Vladimir Putin, 24 Şubat'ta Ukrayna'ya 200.000'e kadar asker gönderdiğinde, birkaç hafta içerisinde Kiev hükümetini düşürüp yerine Rusya yanlısı yeni bir hükümet getirtebileceğini düşünmüştü.

Ancak savaş aylar sürdü ve Rusya planladığı gibi hükümeti düşüremedi. 10 milyondan fazla Ukraynalı yer değiştirmiş olsa bile, geniş ve kırsal araziler dışında stratejik hedefler Rusya'nın kontrolünde uzun süre kalamadı.

Yıldırım harekâtından yıldırma operasyonuna dönüşen savaşta, geçtiğimiz hafta Rus birliklerinin Herson bölgesinden geri çekilmesi, Rus kamuoyu için aşağılanma hissi yarattı. 

Putin'in asıl hedefi neydi?

Rusya’nın Ukrayna’daki asıl hedefi Ukrayna’nın Batı ve NATO yanlısı değil, tarafsız bir ülke konumuna getirmek idi. Uzun zamandan beri öngörülen bu savaşın öncesinde, Ukrayna’nın NATO ülkeleriyle yakın ilişkiler kurması Rusya tarafından sürekli kınanmış ve diplomatik süreçler her defasında askıya alınmıştı.

En sonunda 24 Şubat'ta kuzeyden, güneyden ve doğudan Ukrayna'ya asker göndererek, Rus halkına amacının " Ukrayna'yı askeri bloklardan ve Nazilikten arındırmak " olduğunu söyledi . Rusya’nın iddia ettiği amaç, Ukrayna hükümeti tarafından sekiz yıl boyunca zorbalık hükümeti altında zarar gören insanları korumaktı. 

Ancak Savaş Hiçbir Çözüm Getirmedi

Rusya'nın Doğu Ukrayna'da tekrarlanan Naziler ve soykırım iddiaları tamamen temelsizdi, ancak bunlar, vekil güçlerinin 2014'te ülkenin doğusundaki Luhansk ve Donetsk bölgelerinin bazı kısımlarını ele geçirerek Ukrayna ile bir savaşı tetiklemesinden bu yana Rusya tarafından çok kez dile getirildi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba , "Bu açıklamalar tamamen safsata, bazen onlar bile neden söz ettiklerini açıklayamıyorlar" diye söylemde bulunmuştu.

Rusya, komşusunun NATO'ya katılmaması gerektiğini ve bunun kırmızı çizgileri olduğunu çok kez açıklamıştı Bunun sebebi, eğer Ukrayna askeri bir bloğa dahil olursa Rusya olası savaş hattını Ukrayna topraklarında da kendi sınır hattına kadar çekecek ve daha büyük bir güvenlik zafiyeti oluşacaktı.

Putin savaş hedeflerini nasıl değiştirdi?

İstilanın üzerinden bir ay geçtikten sonra Rusya Yıldırım harekatı planından Yıpratma ve Yıldırma Operasyonuna geçiş yaptı. Savaş için yeni yan hedefler belirlendi.

Ordu, Kiev ve Çernihiv çevresinden geri çekildi ve Kuzey Doğuda yeniden toplandı. Artık ana hedef " Donbas'ın kurtarılmasıydı. Geri çekilmenin nedeni, Ukrayna kuvvetlerinin çok hızlı bir şekilde savaş bölgelerine ikmal edilebilmesi ancak Rus birliklerinin nicelik ve lojistik bakımdan tam yeterliliğe sahip olamamasıydı. Aynı zamanda ikmal hatları bir türlü güvence altına alınamadı. Rusya'nın zayıf lojistiğinin ilk göstergelerden birisiydi. Ukrayna başkanı Valeriy Zaluzhny'ye göre, Rusya'nın 11 Kasım'da güneydeki Herson kentinden en son geri çekilmesinin nedeni ikmal hatlarının tahrip edilmesi ve komuta sistemlerinin bozulmasıydı.

Rus kuvvetlerinin hâlâ güneyde daha fazla toprak ele geçirme umutları vardı. Önde gelen bir general daha önce Odesa'nın ötesinde Karadeniz kıyısı boyunca Moldova'nın ayrılıkçı bir bölgesine yönelik toprak gasplarından bahsetmişti. Tümgeneral Rustam Minnekayev, "Ukrayna'nın güneyini kontrol etmek, Transdinyester'e giden başka bir çıkış yolu" diyordu.

Putin geri adım attı

Batı topçularının, özellikle de Amerikan Himars füzelerinin gelişi, çok geçmeden Rusya'nın doğudaki lojistik merkezlerine ve silah depolarına zarar verdi ve Ukrayna'nın güneydeki Herson bölgesinde beklenen bir karşı saldırısı başladı.

Eylül ayında Vladimir Putin, doğuda 1.000 km'lik (620 mil) bir cephe hattını desteklemek amacıyla yaklaşık 300.000 askerin "kısmi seferberliğini" duyurdu. Bu seferberlik ilanı Rus kamuoyunu pek mutlu etmemişti. Sosyal medyada pek çok Rus’un bilerek ayaklarını kırdıkları videolar dolanmaya başlamıştı. Aynı zamanda seferberlik ilanıyla birliğe dahil edilen Rusların da silah teçhizatlarının ve donanımların da yetersiz olduğuna dair videolar internette dolaşıyordu.

Arka planda, Rusya doğudaki iki bölgenin ve güneydeki diğer iki bölgenin -Herson ve Zaporizhia- hiçbiri tamamen Rus kontrolü altında olmamasına rağmen Rus hükümeti toprakların ilhak edildiğini açıkladı ve sonsuza dek Rusya'nın bir parçası olacaklarını söyledi. Bu nihai sonuç neticesinde açıklanmayan karar Rusya’nın imajını kötü zedeliyordu çünkü Rus birlikleri ilhak edildiği söylenen toprakları elinde tutmak için hala mücadele ediyordu ve o topraklarda Rus birliklerin hala elinde tutabilmek için mücadele ettiğine dair internet videoları, dünya basınında Rusları ciddiyetsiz gösteriyordu.

Ukrayna'nın dört bir yanındaki şehirler vuruldu ve Polonya'da Ukrayna sınırına yakın bir çiftliğe düşen bir füzenin ardından iki Polonyalı çiftçi öldü. Olay, ABD'nin füzenin Rusya tarafından ateşlenmiş olma ihtimalinin düşük olduğunu söylemesine rağmen, NATO'nun çatışmaya sürükleneceği yönündeki korkuları artırdı.

Rusya'nın büyük başarısızlıkları

Herson şehrinin kaybedilmesi ve 30.000 Rus askerinin Dnipro Nehri'nin sağ yakasından geri çekilmesi, başarısızlıkla sonuçlanmış bir istila girişimi olarak yorumlanmaya başladı.

Mart ayında Kiev yakınlarından ve Çernihiv'den çekilmeyi, Eylül ayı başlarında kuzeydoğu Harkov bölgesinden dramatik bir geri çekilme izledi ve Kupyansk'ın büyük karayolu ve demiryolu merkezi ile stratejik İzyum kasabası terk edildi. Eylül ayı sonlarında Ukrayna güçleri, Rusya'nın ele geçirmesinden dört ay sonra başka bir büyük merkez olan Lyman'ı da kurtardı.

Başarısızlıklar savaş alanının ötesine geçti. Ukrayna, Nisan ayında Rus donanmasının Karadeniz'deki amiral gemisi Moskva'yı batırarak sembolik bir zafer elde etti. Haftalar sonra Rus kuvvetleri Karadeniz'deki küçük Yılan Adası karakolundan geri çekilmek zorunda kaldı.

Kırım da büyük Rus başarısızlıkları gördü. Ekim ayı başlarında meydana gelen patlama, Rusya'nın 2014 yılında Kırım'ı ilhak etmesinden sonra Kerç Boğazı'nda inşa edilen bir köprüye ağır hasar verdi. Rus ikmal hatlarına yapılan bu yıkıcı saldırıyı, daha sonra Ukrayna'nın Sivastopol'daki Rusya'nın Karadeniz filosuna düzenlediği bir insansız hava aracı saldırısı izledi.

Başkan Putin kendisini bu tür başarısızlıklardan uzaklaştırmaya çalışsa da kendi otoritesi uluslararası alanda zarar görmüş görünüyor. Rus filosuna insansız hava aracıyla düzenlenen saldırının ardından Kremlin, tahıl gemilerinin Karadeniz'de güvenli bir şekilde geçmesi için Türkiye'nin aracılık ettiği bir anlaşmaya verdiği desteği askıya aldı. Ancak BM ve Türkiye ne olursa olsun sevkiyatlara devam etme kararı alınca Başkan Putin askıya alma kararını kaldırdı.

İstila başarısız mı oldu?

Pek çok açıdan değerlendirilecek olunursa, Rusya'nın savaşı başarısız gibi görünüyor, ancak 2014'te ele geçirilen tüm toprakların yanı sıra Kırım'dan Rusya sınırına kadar olan sahil koridorunu hala Rusya’nın kontrolü altında. Başkan Putin'in kısmi seferberliği henüz sahada önemli bir fark yaratamadı. Rus kuvvetleri aylardır Donetsk'in Bakhmut kasabasını ele geçirmeye çalıştı ve yakınlarda bazı küçük kazanımlar elde etti, ancak bu durum, Rusların hırslarının ne ölçüde azaldığının bir göstergesi. Eğer Putin’in amacı gerçekten NATO'yu geri püskürtmekse, bu da başarısız denilebilir çünkü Moskova'nın askeri tehdidi karşısında alarma geçen İsveç ve Finlandiya güvenlik ikilemi nedeniyle NATO’ya katılmak için başvuruda bulundu.