Tarihte Bugün: II. Abdülhamid'in hafiyelik teşkilatı ortadan kaldırıldı
II. Meşrutiyet'in ilanının hemen ardından, Sultan II. Abdülhamid döneminin en çok tartışılan kurumlarından biri olan ve "jurnalcilik" ile özdeşleşen hafiye teşkilatı, 31 Temmuz 1908'de ortadan kaldırıldı.
Son Güncelleme: 31.07.2025 - 09:12
- II. Abdülhamid tarafından 1880'de kurulan ve doğrudan padişaha bağlı çalışan Yıldız Hafiye Teşkilatı, hem iç hem de dış tehditlere karşı istihbarat topluyordu.
- "Jurnal" adı verilen ihbar mektuplarıyla çalışan sistem, zamanla siyasi rakiplerin ve potansiyel muhaliflerin baskı altına alındığı bir yapıya dönüştü.
- 24 Temmuz 1908'de II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte özgürlük ortamının yeniden sağlanması, hafiye teşkilatının da sonunu getirdi.
- Teşkilatın lağvedilmesiyle Yıldız Sarayı'ndaki yüz binlerce jurnal, devletin yeni yönetimi için büyük bir sorun teşkil etmiş ve bu belgelerin ne yapılacağı uzun süre tartışılmıştır.
Padişahın gölgesi: Yıldız İstihbarat Teşkilatı'nın kuruluşu ve yapısı
Sultan II. Abdülhamid, amcası Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilmesi ve kardeşi V. Murad'ın akli dengesini yitirmesi gibi olayların yarattığı güvensizlik ortamında, doğrudan kendisine bağlı bir istihbarat ağı kurma ihtiyacı hissetti. 1880 yılında kurulan Yıldız İstihbarat Teşkilatı, bu ihtiyacın bir ürünüydü.
Merkezi Yıldız Sarayı olan ve padişahın "Serhafiye-i Şehriyârî" unvanlı en güvendiği isimler tarafından yönetilen teşkilat, ülkenin dört bir yanına yayılmış geniş bir casus ağına sahipti. Maaşlı resmi görevlilerin yanı sıra gönüllü muhbirlerden oluşan bu ağ, topladıkları bilgileri "jurnal" adı verilen raporlarla doğrudan saraya iletiyordu. Amaç, devlete ve padişaha yönelik her türlü tehdidi önceden tespit etmekti.
"Jurnalcilik" sistemi ve toplumsal etkileri
Başlangıçta bir güvenlik mekanizması olarak kurulan hafiye teşkilatı, zamanla kişisel çekişmelerin ve iftiraların bir aracı haline geldi. İnsanlar, komşularından devletin en üst düzey yöneticilerine kadar herkes hakkında jurnaller düzenleyerek kendi konumlarını güçlendirmeye veya rakiplerini zayıflatmaya çalıştı.
Bu durum toplumda büyük bir korku ve güvensizlik ortamı yarattı. Herkesin birbirinden şüphelendiği, en basit sohbetlerin bile saraya yanlış aksettirilmesinden endişe duyulduğu bir dönem başladı. Basın üzerindeki ağır sansürle birleşen bu baskı ortamı, II. Abdülhamid döneminin "istibdat" olarak anılmasının en önemli nedenlerinden biri oldu.
Meşrutiyet'in ilanı ve bir devrin sonu
1908'de İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin baskıları sonucu II. Meşrutiyet'in ilan edilmesi, Osmanlı İmparatorluğu'nda yeni bir dönemin kapılarını araladı. Özgürlük, eşitlik ve kardeşlik sloganlarıyla hareket eden İttihatçılar için lağvedilmesi gereken ilk kurumlardan biri, istibdat rejiminin sembolü haline gelmiş olan hafiye teşkilatıydı.
31 Temmuz 1908'de alınan kararla teşkilat resmen kapatıldı. Ancak bu kapatma, yeni sorunları da beraberinde getirdi. Yıldız Sarayı'nda biriken yüz binlerce jurnal, dönemin birçok önemli ismini zan altında bırakabilecek nitelikteydi. Bu jurnallerin imha edilmesi mi yoksa açıklanması mı gerektiği yönündeki tartışmalar, Meşrutiyet'in ilk yıllarına damgasını vurdu. Sonuç olarak, bu istihbarat ağı kapatılsa da, Türkiye'de istihbarat faaliyetleri farklı isimler ve yapılar altında devam etti.
Kaynak:
GDH Haber
İLGİLİ HABERLER
Tarihte bugün: Mudanya Mütarekesi imzalandı
Tarihte bugün: Che Guevara Bolivya'da infaz edildi
Tarihte bugün: TBMM'yi tanıyan ilk İtilaf devleti Fransa ile Ankara Anlaşması imzalandı
Tarihte bugün: Fransa'nın son kraliçesi Marie Antoinette giyotinle idam edildi
Tarihte bugün: İmam Hüseyin Kerbela'da şehit edildi
Tarihte bugün: Uşi Antlaşması imzalandı, Osmanlı Afrika'daki son toprağını kaybetti
DİĞER HABERLER
Şanlıurfa’da 12 bin yıllık 'amfi tiyatro' ortaya çıktı
Oylum Höyük kazılarında Hitit dönemine ait yeni çivi yazılı belgeler ortaya çıktı
Tarihte bugün: TBMM'yi tanıyan ilk İtilaf devleti Fransa ile Ankara Anlaşması imzalandı
Karahantepe'de Neolitik Çağ insanlarının yaşadığı 30'dan fazla kulübe bulundu
Tarihte bugün: Uşi Antlaşması imzalandı, Osmanlı Afrika'daki son toprağını kaybetti
Tolstoy'un yeğeni, atasının tutulduğu Yedikule Zindanları'nı ziyaret etti
Tarihte bugün: Fransa'nın son kraliçesi Marie Antoinette giyotinle idam edildi
Mardin'de tarihi değirmenin altından 1500 yıllık mozaik çıktı
Syedra Antik Kenti'nde dünyadaki üçüncü Aziz Pavlus freski keşfedildi
Soğmatar Antik Kenti'nde 3 bin yıllık kamusal yapı keşfedildi


