Tarladan eve poşetle doğal gaz

Pakistan'da bir kasabada yüzeye yakın çıkan doğal gaz, yıllardır yerel halkın geliştirdiği iptidai yöntemlerle evlerde kullanılıyor. Doğal gazı çıkarmak için sondaj yerine hortumun, rafineri yerine barakanın bulunduğu kasabada, doğal gaz milyar dolarlık boru hatları yerine 25 kuruşluk poşetlerle taşınıyor.

Pakistan'ın Hayber Pahtunhva eyaletindeki Banda Davud Şah kasabasında doğal gaz, konvansiyonel metotlarla büyük altyapı ve sondaj çalışmalarıyla aranırken değil, rastlantı eseri tarlalarda bulundu.

Yoksulluğun yaygın olduğu bölgede halk, kasabalarından çıkan gazı, evlerinde canları pahasına kullanıyor. Yerel halk, imkansızlıklar nedeniyle doğal gazda kendilerine has çıkarma, taşıma ve ölçü birimi geliştirdi.

Herhangi bir altyapının bulunmadığı bölgede doğal gaz, rafineri yerine barakadan dağıtılıyor, boru hatları yerine poşetle taşınıyor. Ölçü birimi metreküp değil; plastik poşet.

Kasabanın girişindeki "baraka rafineriden" ellerinde "uçan balonlarıyla" (büyük poşetlerle) koşturan çocuklar dikkati çekerken bu devasa silindir poşetler ilk bakışta çocukların eğlencesi gibi görünse de aslında ahalinin akşam yemeklerini pişireceği yakıt...

AA muhabiri, doğal gazın bu tehlikeli yolculuğunu görüntüleyerek kasaba sakinleriyle görüştü.

Yerel halk, "uçan balon" gibi görünen, kulağa eğlenceli gelen bu taşıma yönteminin tehlikesinin farkında. Zira bölgede bu nedenle daha önce birçok ölümler ve yaralanmalar yaşanmış. Ancak halk, pahalılık ve yoksulluk nedeniyle boyutuna göre 5-10 bin Pakistan rupisi (Yaklaşık 410-820 Türk lirası) olan mutfak tüpleri yerine, yüzde 70-80 daha ucuz, "uçuran balonları" tercih ediyor.

Banda Davud Şah kasabası sakinleri, kendi arazilerinde çıktığı için doğal gaza ücret ödemiyor.

Arazilerinde doğal gaz bulunmayanlar ise ihtiyaçlarını kasaba dışındaki derme çatma bir barakadan karşılıyor. Barakada bekleyen çocuklar, kasabalıların torbalarına doğal gaz dolduruyor.

Ev halkı, aile reisinden günlük mutfak ihtiyacı listesindeki nan (ekmek) ve dalçananın (nohut) yanı sıra bir poşet gaz da istiyor.

20 dakikada doluyor, 2 saatte bitiyor

Toprağa gömülü bir hortum vasıtasıyla çıkarılan doğal gaz, kaçağı engellemek için poşetlerin ağzına geçirilen küçük bir vana aracılığıyla torbalara dolduruluyor. Poşetlerin uçan balon gibi havalanmaması için diğer ucu yerde taşa bağlanıyor.

Bir poşet, ortalama 20-25 dakikada doluyor. "Poşet gazını" evlerinde kullanmak için 2 bin rupilik (yaklaşık 165 Türk lirası) bir elektrikli pompa yeterli. Bu pompa vasıtasıyla evlerdeki ocaklarda poşet gazından yemek pişirilebiliyor. Bir poşet gaz, iki saatlik tüketime eşdeğer.

Poşetten iktisat, candan tasarruf

Daha çok çocukların taşıdığı "uçan balonlar", en küçük bir dikkatsizlikte "uçuran balonlara" dönüşebiliyor.

Çocukların doğal gazı evlerine poşetlerde taşıması yetmezmiş gibi bazı naylon torbalardaki küçük yamalar dikkati çekiyor. Zira poşetlerin tek kullanımlık olmadığı, üzerlerindeki yamalara bakılınca onlarca kez kullanıldığı anlaşılıyor.

Dünyanın her yerinde mutfak tüpleri, doğal gaz dolum tesisleri ya da bunları taşıyan tankerlerin üzerinde "Ateşle yaklaşma, Dikkat patlayıcı madde, Elektronik cihazları kapatın" gibi uyarılar dikkati çekerken çocukların ellerindeki "poşet gazların" dolumu, taşınması ve tüketimi sırasındaki aşamalar tamamen "organik".

Poşetten dışarı sızması halinde ise gazda koku verici sülfür içerikli madde bulunmadığı ve en saf hali solunacağı için fark etmeden zehirlenme tehlikesi çok yüksek. Dolum ve poşetli taşımada da patlama, bir manyetoya ya da kıvılcıma bakıyor. Evde doğal gazı poşet balonlardan küçük elektrikli pompayla ocağa aktarma işlemi de büyük kazalara gebe. Bu nedenle iki saatlik yemek pişirme işi, Banda Davud Şahlılar için bir "ölüm kalım meselesi".

"Gaz güvenli yollardan sağlanmalı"

Kasaba sakinlerinden Hazret Canan, AA muhabirine, bölge halkının zor günlerden geçtiğini; ihtiyaç sebebiyle halkın plastik torbalarda gaz taşıdığını ve bunun tehlikesinin farkında olduklarını söyledi.

Canan, hükümetten kendilerine doğal gaz altyapısı sağlamalarını istediğini vurguladı.

Kasaba halkının her gün bu şekilde gaz aldığını aktaran Canan, "Ocağa bağlı bir pompayla bu gazı kullanıyoruz ancak çok tehlikeli. Sonuçta yemek pişirirken bu torbalar ateşin hemen yanında yer alıyor." dedi.

Canan, çok sayıda kaza yaşandığına işaret ederek "Doğal gazımız olmasına rağmen bunu güvenli şekilde kullanamıyoruz. Bir evde patlama oldu, bir kişi öldü. Bir anne ve kızında yanıklar oluştu." diye konuştu.

Suhana Katak da bu gazın kendilerine güvenli yollardan sağlanmamasından şikayetçi.

Erkekler çalıştığı için kadın ve çocukların her gün plastik torbalarla gaz taşıdığını anlatan Katak, zaman zaman çocuklarını gaz almaya gönderdiğini ancak olası kazalardan da korktuğunu dile getirdi.

Katak, doğal gazı evlerinde güvenli kullanmak istediğini vurguladı.

Navab Han ise 1 veya 1,5 saat kullanabildikleri bu plastik torbalardaki gazla sadece çay ve roti (bir çeşit ekmek) yapabildiklerini, güvenli olmasa da buna mecbur olduklarını ifade etti.