Türkiye'nin en sevilen içeceği olan çayın binlerce yıllık bilinmeyen tarihi

Çoğu kısa mesaj uygulamasında çay emojisi ararken bir dizi seçenek görünür. Biri beyaz bir kaptaki yeşil sıvıya benzeyen şeyi gösteriyor.

Bir diğerinde ise bir fincan tabağı ve kahve işlevi de gören daha koyu bir sıvıyla dolu bir fincan bulunuyor.

Bu emojilerin tasarımları çayın uzun geçmişine gönderme yaparak, bu sevilen Asya geleneğinin en önemli parçasının nasıl küresel bir içeceğe dönüştüğünün izini sürüyor.

Kaydedilen tarihin büyük bölümünde, "çay" kelimesi Çin'den ve daha sonra Japonya'dan gelen yeşil çaya atıfta bulunmaktaydı; resmi olarak "sapsız çay fincanı" olarak adlandırılan emoji ile gösterilmiştir.

"A Thirst for Empire: How Tea Shaped the Modern World" kitabının yazarı Erika Rappaport , "Bütün dünya Çin yeşil çaylarını oldukça geç içiyordu" diyor.

Öte yandan siyah çayın "neredeyse 20. yüzyılın bir fenomeni" olduğunu da ekliyor. Daha genel olarak " sıcak içecek " olarak adlandırılan ikinci emojiyle temsil edilir.

Çayın kökenleri

Çay bitkisi Camellia sinensis , günümüz Çin, Hindistan, Myanmar ve Kamboçya'yı kapsayan bir bölgeye özgüdür. Bütün çay türleri aynı bitkiden elde edilir.

Ancak bitkinin yapraklarını işlemenin farklı yöntemleri, farklı türde çaylar üretir; oksidasyon seviyesi , ortaya çıkan içeceğin rengini ve tadını etkiler.

Yeşil çay yapmak için üreticiler yaprakların suyunu kurutur, ısıtır ve şekillendirir, böylece oksidasyonu önler ve bitkinin orijinal rengini korur.

Spektrumun diğer ucunda ise siyah çay yaprakları tamamen oksitlenir ve renk tonu yeşilden koyu kahverengiye değişir.

Rengi yeşil veya siyah görünebilen Oolong çayı , yaprakların kısmi oksidasyona uğradığı, ortada bir yere düşen belirgin bir varyasyondur.

Popüler bilgiler, efsanevi Çin İmparatoru Shennong'un M.Ö. 2737'de tesadüfen çayı keşfettiğini öne sürüyor.

M.Ö. 350'ye gelindiğinde çay, bir Çince sözlükte adını hak edecek kadar yaygınlaşmıştı.

Başlangıçta tıbbi bir içecek olan çay, MS 3. yüzyılda Çin toplumunun seçkin üyelerinin çay içmeyi keyifli bir eğlence olarak görmesiyle günlük bir içecek haline geldi.

Sekizinci yüzyılda, Tang hanedanlığı döneminde Çin'in çay kültürü gelişiyordu; çay törenleri ve sosyal etkinliklerin yanı sıra içkiden ilham alan sanat ve edebiyat da ortaya çıkıyordu.

Çinli keşiş Lu Yu, çay üzerine ilk incelemeyi 760 civarında The Classic of Tea (Çay Klasiği) başlıklı yazdı.

Sonraki birkaç yüzyıl boyunca, Çin toplumunun tüm kesimleri yeşil çaydan keyif aldı ve çay, Çin'in diğer ülkelerle olan ticaretinin temel taşı haline geldi.

Çin'in doğusunda, Japonya'da elit vatandaşlar sekizinci yüzyılda çay içmeye başladı . Ancak çayın daha geniş çapta evde yetiştirilmesi ve takdir edilmesi ülkeye ancak 12. yüzyılın sonlarında Budist keşiş Eisai'nin içeceği popüler hale getirmesiyle geldi.

Eisai, Çin'deki bir manastırda Zen Budizmi eğitimi alırken diğer keşişlerin meditasyon için uyanık kalmaya yardımcı olmak amacıyla içtikleri bir içeceği öğrendi : yeşil çay.

Eisai çay üzerine yazdığı bir incelemede "Çay, kişinin sağlığını besleyen en harika ilaçtır" diye yazmıştı . "Uzun yaşamın sırrı budur."

Japonya'da, toz haline getirilmiş yapraklardan yapılan yeşil çay olan matcha , geleneksel çay seremonisi sırasında genellikle küçük bir kasede servis edilir.

Chawan olarak bilinen bu içme kabının kökeni Çin'de ancak 13. ve 16. yüzyıllar arasında Japonya'da yeni bir form kazandı .

Bugün, kalıcı popülaritesi “sapsız çay fincanı” emojisine yansıyor. Bu arada “sıcak içecek” emojisi, ipucunu başka bir çay geleneğinden alıyor: Avrupa ile Asya arasındaki ticaret sayesinde Batı'da kendine yer edinen siyah çay.

Çay Batı'ya geliyor

17. yüzyılın başlarında, Asya'dan dönen Portekizli ve Hollandalı tüccarlar yeşil çayı ülkelerine geri getirdiler ve burada şifalı bir içecek olarak hızla ilgi gördü.

Çay, sömürgeci güçler ve İngiliz Doğu Hindistan Şirketi (EIC) ve Hollanda Doğu Hindistan Şirketi (VOC) dahil olmak üzere ticaret şirketleri tarafından tanıtılmasının ardından Amerika'da da benzer bir öneme sahip oldu.

Green With Milk and Sugar: When Japan Filled America's Tea Cups kitabının yazarı Robert Hellyer , "Yeşil çayın uzun bir geçmişi var... Amerika Birleşik Devletleri'nde en çok tercih edilen çay" diyor.

18. yüzyıla gelindiğinde Avrupalılar ve Amerikalılar öncelikle hyson, singlo, bohea, congou ve souchong gibi sömürgeci ticari isimlerle bilinen yeşil veya oolong çaylarını içiyorlardı.

ABD'nin kurucuları çaya yabancı değildi. George Washington, porselen çay kaselerinden Çin yeşil çaylarını içmekten hoşlanıyordu.

1794 yılında çay tedarikçisine yazan Thomas Jefferson, "hem lezzet hem de dayanıklılık açısından tercih ettiğimiz genç hyson"u tercih ettiğini belirtti . 1773 yılında Boston Çay Partisi sırasında denize atılan 342 sandık çayın tamamı EIC tarafından Çin'den ithal edilmişti.

Patriotların hedef aldığı üç çay gemisinde 265 sandık oolong çayı ve 75 sandık yeşil çay bulunuyordu.

Çağdaş ve tarihi gözlemciler bohea, congou ve souchong'u aslında oolong olmasına rağmen sıklıkla yanlış bir şekilde siyah çay olarak tanımlarlar.

Çay Savaşı: Çin ve Hindistan'da Kapitalizmin Tarihi kitabının yazarı Andrew Liu , "İngilizce 'siyah çay' deyimi 18. yüzyıldan günümüze kadar sürekli olarak kullanılmıştır, ancak her zaman aynı içeceğe gönderme yapmamıştır" diyor. .

Çay uzmanı Bruce Richardson'un açıkladığı gibi, “Avrupalı ​​ve Amerikalı çay tüccarları yeşil, siyah veya oolong arasındaki farkı ya da bunların nereden geldiğini gerçekten bilmiyorlardı.

Tüccarlar ellerine geçen her şeyi aldılar çünkü Avrupa ve Amerika'da çaya karşı bastırılamaz bir susuzluk vardı.”

Siyah çayın yükselişi

Çin'de yeşil çaylar geleneksel olarak baharın başında toplanan genç çay yapraklarından yapılır. 18. yüzyıla gelindiğinde yeşil çay, Çin'den ihraç edilen en değerli ve en hassas çeşitti.

Ancak en iyi Çin çayları hiçbir zaman Avrupa veya Amerika pazarlarına ulaşamadı .

Ticari gemiler kışın Kanton'a (bugün Guangzhou olarak bilinen liman) vardıklarında, Çinliler mallarının en iyilerini çoktan içmişlerdi.

Richardson, "Böylece geri dönüp çalıları soyup, sandıkları doldurmaya yetecek kadar çay içebilirler" diyor. O halde Bohea, "yeşilden daha uzun süre oksitlenen ve çok daha kolay seyahat eden, yaygın olarak kullanılan ucuz çaydı."

İngiltere'nin çay zevki , ihracatının ödemesi olarak yalnızca gümüşü kabul eden Çin ile ticaret dengesizliğine yol açtı.

Üstünlük kazanmaya hevesli olan İngiliz tüccarlar, Çin'e yasa dışı olarak afyon kaçakçılığı yapmaya başladı. Daha fazla Çin vatandaşı afyon bağımlısı hale geldikçe, Çin hükümeti uyuşturucuyu yasaklamaya çalıştı, bu da İngilizlerin öfkesini çekti ve 19. yüzyılın ortalarında Afyon Savaşlarını başlattı.

Çin'in bu iki silahlı çatışmayı da kaybetmesi İngiltere'nin ticaret arenasındaki hakimiyetini yeniden savunmasına olanak sağladı.

Aynı sıralarda Hindistan'daki EIC ve Endonezya'daki VOC sadece tüccar değil aynı zamanda çay üreticisi olmaya karar verdi.

1830'larda EIC, çay bitkileri yetiştirmek için Hindistan'ın Assam kentinde arazi açtığında , Çin'den ithal edilen bohea ve congou çeşitlerine benzer oolong çayı yapmaya çalışıyordu.

Ancak Çin imparatorluk hükümeti üretim araçlarını yakından korudu ve Avrupa'nın çay yetiştirme ve yetiştirme girişimlerini engelledi.

George van Driem, Çinlilerin yüzyıllar boyunca bilediği bilgiden yoksun olarak, çay yapraklarının tamamen oksitlenmesine izin vererek "esasen şimdiye kadar hiç kimse tarafından görülmemiş veya içilmemiş yeni bir ürün" üreten bir içecek ürettiler.

Liu, "Güney Çin'deki çay üreticileri, Avrupalı ​​tüccarların ülkeye girişinden önce yıllarca oolong çayları üretip tüketmiş olsa da, gerçek siyah çay, yabancı tatların emriyle 19. yüzyılın sonlarına kadar ortaya çıkmadı" diyor.

"Başka bir deyişle, Çinliler dünyaya oolong göndermişti ve buna karşılık dünya daha koyu çaylar, yani siyah çay istiyordu."

Rappaport'a göre erken siyah çayın tadı berbattı, bu yüzden İngilizler onu satmakta zorluk çekiyordu.

Tarihçi şöyle açıklıyor: "Bu plantasyonlarda yetiştirilen siyah çayların reklamını yoğun bir şekilde yaptılar, çünkü insanlar o zamanlar siyah çayı seviyorlardı, ama Hindistan'da ve dolayısıyla 'İngiliz'de yetiştirildikleri içindi" diye açıklıyor tarihçi.

Siyah çaya olan talep arttıkça ABM, üretimi artırmak ve ürünlerinin kalitesini iyileştirmek için Çin'den yardım istedi. Afyon Savaşları'nın ardından yeşil çaya olan talebin azalması ve Avrupa'dan gelen baskının artmasıyla Çinliler de bu görüşe katıldı.

Liu, "Siyah çayı Britanya İmparatorluğu ile Çin ve Asya arasında bir ortak ürün olarak düşünmelisiniz " diyor.

"Doğu Hindistan Şirketi'nin Assam'da yapmaya çalıştığı şey, siyah çay yetiştirmek için bir kuluçka merkezi haline geldi ve siyah çayın prototipini üretti, ardından Çin'den küresel pazarları için daha fazlasını üretmesini istediler."

Endüstriyel ölçekte siyah çay üretmek için Avrupalı ​​yetiştiriciler, Hindistan'ın diğer eyaletlerinden Assam, Darjeeling ve Sri Lanka'ya (o zamanlar Seylan olarak biliniyordu) sözleşmeli işçi ithal etmeye başladı ve onları köleliğe benzer koşullar altında çalışmaya zorladı.

Rappaport'un dediği gibi, "Siyah çay, Britanya İmparatorluğu'nun işgal ettiği toprakların topraklarını, emeğini ve zevkini kolonileştirme biçimini temsil eder".

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, EIC ve İngiliz kontrolündeki Hindistan ve Sri Lanka'daki diğer şirketler, siyah çayları teşvik ederek ve yeşil ve oolong Çin çaylarını karalayarak Batı'daki içki içme alışkanlıklarını değiştirmek için ortak bir kampanya başlattı.

Rappaport kitabında şöyle yazıyor : "Avrupa ve Amerika'daki reklamcılık, ırksal farklılık ve beyaz üstünlüğü kavramlarını üreten emperyal ideolojiyle doluydu.

"Smithsonian'a , siyah çayın aynı zamanda işçi sınıfı Britanyalılarına da cazip geldiğini çünkü "daha güçlü göründüğünü, böylece daha az çay kullanabileceğinizi ve sürekli olarak sıcak su dökerek çayın daha uzun süre dayanmasını sağlayabileceğinizi" söyledi .

1866'da İngiltere, çayının yüzde 96'sını Çin'den ithal ediyordu. 1894'e gelindiğinde bu sayı önemli ölçüde düşmüştü; Hindistan ve Sri Lanka, Britanya'da tüketilen çayın yüzde 88'ini sağlıyordu.

ABD'de çay

ABD'nin siyah çayı benimsemesi, büyük ölçüde 19. yüzyılın ortalarında Japon yeşil çayının yeni keşfedilen popülaritesinden dolayı Büyük Britanya'dan daha uzun sürdü .

Richardson, Edo Körfezi'nden (şimdiki Tokyo) San Francisco'ya vapurla sadece 18 günde nakledilen içeceğin Çin yeşil çay çeşitlerinden çok daha iyi performans gösterdiğini söylüyor.

1905'te ABD'ye ithal edilen çayın yüzde 40'ı Japonya'dan geliyordu. İthalatın yüzde 45'ini Çin yeşil, oolong ve siyah çayları oluştururken, Hindistan ve Sri Lanka'dan gelen siyah çaylar ise son yüzde 15'i oluşturdu.

Ancak 20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde Amerika ağırlıklı olarak siyah çay içenlerden oluşan bir ülkeydi.

Hellyer, "Yeşilden siyaha (çaya) ulusal geçişin arkasında tek bir faktörün belirlenmesi zordur" diyor Hellyer, ancak "Amerikan deneyiminin çoğunda olduğu gibi" ırkçılık da bir rol oynadı.

Britanya'da siyah çayı popülerleştiren aynı türden reklam kampanyalarının "Çin ve Japon yeşil çayları hakkında şüphe tohumları ekmek için ırksal şüpheleri kullandığını" ekliyor.

İkinci Dünya Savaşı da zevk değişimine katkıda bulundu ; çatışma hem Çin hem de Japonya ile ticareti kesti.

Bugün siyah çay Batı dünyasında en popüler çeşittir ; Japonya ve Çin'de yeşil çay hakimiyetini sürdürüyor.

Oolong, beyaz , sarı, pu'er ve bitkisel çaylar da dahil olmak üzere diğer çay türleri hayran kitlesine sahiptir ancak henüz siyah ve yeşil çayın doruklarına ulaşamamıştır.

Çay, Avrupa ve Kuzey Amerika'da ilk kez tanıtıldığında, görünümü "sapsız çay fincanı" emojisini yansıtıyordu; tıpkı bugün Asya'da hala içilen içecek gibi. Sonraki yüzyıllarda küresel çay ticareti hızlandıkça, Avrupa ve ABD'de çay daha çok "sıcak içecek" emojisine benzemeye başladı.

Kişinin kişisel tercihi ne olursa olsun, çayı temsil eden çeşitli emojiler (diğer çeşitler arasında baloncuklu çay ve çaydanlık resimleri yer alır ) içeceğin kalıcı çekiciliğini yansıtır.

Amerikalı bir tüccarın bir zamanlar yazdığı gibi , “Toprağın başka hiçbir üretimi, dünyanın en uzak kısımları arasındaki ilişkileri eşit derecede teşvik etmemiştir; ne de başka hiçbir içecek... insanların damak tadına bu kadar hitap etmedi... ya da bu kadar rahatlık kaynağı, ölçülü olmanın, sağlıklı olmanın ve neşenin aracı olmadı.''