Türkiye'de yaşanan sahipsiz sokak köpekleri sorununa 1930'larda getirilen radikal çözüm

Ankara'da başıboş köpeklerin saldırısı sonucunda ağır yaralanan 4. sınıf öğrencisi Tunahan Yılmaz'ın babasının "Benim çocuğumu ısırmamışlar, resmen yemişler. Bir insanın canı bu kadar ucuz olmamalı" sözleri sonrasında Türkiye'nin başıboş köpek sorunu yeniden gündem oldu.

Avrupa ülkelerinde bir asırdan önceki zamanlarda başıboş sokak hayvanlarının itlaf edilesiyle çözülen sorun ülkemizde hayvan hakları savunucuları ve arkalarına aldıkları mama lobisinin kopardığı gürültü yüzünden bir türlü çözülemiyor.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra 14 yıl boyunca Sağlık Bakanı olarak görev yapan efsane Doktor Refik Saydam, ülkede Osmanlı zamanından beri devam eden başıboş köpek sorununu çözmek için aslında Avrupa'nın zamanında yaptığı gibi bir çözüm planladı.

13 Haziran 1932 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren ve dönemin Başbakanı İsmet İnönü ile Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün imzasını taşıyan tamim sahipsiz sokak sokak hayvanları sorununun çözülmesi için radikal bazı adımlar atıldı.

Aşağıda tam metnini okuyabileceğiniz Tamim'de "Sahipsiz olan bütün köpeklerin itlaf edileceği" konusunu kanun hükmüne alınmıştı. , Sahipli köpekler ise mutlaka ağızlarında ağızlık ile dolaştırılacak, aksi durumda sahipli köpekler de itlaf edilecekti.

Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk'ün de onayını taşıyan bu önemli Tamim'in tam metni ve Resmi Gazete görseli aşağıdaki gibidir.

TAMİM

Sıhhat ve İçtimaî Muavenet Vekâletinden:

Köpeklere karşı ittihaz edilecek tedbirler hakkında

No: 359

Muhtelif vilâyetlerimiz dahilinde kuduz şüpheli köpekler tarafından ısırılarak tedavihanelere sevk edilen eşhas adedinin çoğalmakta olduğu anlaşılmıştır.

Sık sık tekerrür eden ve hemen bir çok mıntıkalarımızda eksik olmayan ısırık vak’alarının bu suretle tevalisi; köpeklere karşı umumî bir mücadele yapılmasını istilzam edecek bir derecede ehemmiyet kesbeylemiş olduğundan keyfiyet hakkında bütün alâkadarların nazarı dikkatlerinin celbine lüzum hissedilmiştir.

Muhtelif mıntıkalardan alınan malûmata göre tedavihanelere sevk edilen eşhasın bir kısmı sahipsiz köpekler tarafından ısırılmış olmakla beraber bu şahısların en mühim kısmını sahipli köpekler tarafından ısırılanlar teşkil etmektedir.

Binaenaleyh yapılacak mücadelenin sahipli sahipsiz bütün köpeklere teşmili lazım gelmektedir.

Yapılacak mücadelede şu esaslar takip edilecektir.

1- Sahipsiz olan bütün köpekler itlâf edilecektir.

2- Şehir ve kasabalar dahilinde beslenen sahipli köpekler; hiç bir suretle başı boş olarak mahalle aralarında, çarşı ve pazarda dolaştırılmayacaktır. Dolaştırmak istiyenler hayvanın ısırmasına mahal bırakmamak üzere ağız ve burnuna birer maske takmıya mecbur tutulacaklardır. Bu hususun şehir ve kasabalar dahilinde belediyeler tarafından neşir ve ilanı ile şiddetli murakabe edilmesi ve muhalif hareket edenler hakkında belediyece ceza tatbik edilmesi icabeder.

3- Maskesiz görülecek köpeklerin itlâf edileceği de halka tefhim edilecek ve bunu müteakip maskesiz dolaştığı görülen köpekler itlâf edilecektir.

4- Köylerde bulunan sahipli köpekler gündüzleri bir mahalde bağlı olarak bulundurulacak ve ancak geceleri bekçilik işini görebilmeleri için serbest bırakılacaktır. Bu mecburiyet köy ihtiyar heyeti vasıtasile bütün köylülere tamim edilecek ve mecburiyete riayet etmiyenlerin köpekleri itlâf edilecektir.

Köpeklerin itlâfında kullanılacak zehir masrafı şehir ve kasabalar belediyelerine aittir. Bununla beraber zaruret his edilecek olursa ve makamı vilâyetçe lüzum gösterilirse Vekâletimizce sari hastalıklar tahsisatından muavenette bulunulacaktır. Mahallince münasip görülen yerlerde başı boş köpeklerin kurşunla itlâfı daha amelî olur. Tamim muhteviyatının dikkatle takip ve tatbiki esbabının temini ve vilâyet dahilinde bu hususta yapılan icraat hakkında Vekâlete peyderpey malûmat verilmesi ehemmiyetle rica olunur.

Sayfa: 1554 (Resmî Gazete) 13 Haziran 1932