Prigojin en önemli dersten sınıfta kaldı: Dostunu yakın tut düşmanını daha yakın

23 Ağustos 2023 günü akşam saatlerinde uluslararası kamuoyu, Rusya’nın başkenti Moskova’nın yakınlarında meydana gelen uçak kazasıyla bir anda benzerine az rastlanacak bir dalgalanma yaşadı. İddiaya göre, Rusya’nın Afrika, Ortadoğu ve Latin Amerika’daki nüfuz bölgelerinde cansiperane bir mücadele gösteren, Ukrayna’daki savunma hatlarının ayakta kalmasında önemli rol oynayan Wagner özel askeri şirketinin patronu Yevgeni Prigojin’i taşıyan özel uçak düşmüş, uçaktaki 10 kişiden kurtulan olmamıştı.

Kazanın ardından Prigojin’in öldüğüne ihtimal vermeyenler bir süre Wagner’in patronunun ikinci bir uçakla Moskova’ya ulaşmış olabileceği bilgisine inanmayı tercih ettiler. 24 Haziran’daki kalkışma hareketine liderlik eden Prigojin’in affa uğradığını düşünenler vardı. Onlara göre Temmuz ayının sonunda Prigojin’in St. Petersburg’da düzenlenen Afrika-Rusya Zirvesi’ne katılmış olması bu affın en önemli göstergesiydi. Ayrıca Wagner unsurlarının Belarus’a konuşlanmasına izin verilmiş; hatta Wagner’in patronu Afrika’dan videolar çekip yayınlayabilmişti.

Putin’i tanımak, ihanete nefretini anlamak demektir

Ancak Prigojin’in affa mahzar olduğu zannına kapılanlar ne Putin’i ne de Rusya’yı iyi tanımayanlardı. SSCB dönemi gizli servisi KGB geleneğinden gelen Vladimir Putin, bakınız 2018 yılında televizyonda kendisiyle yapılan bir röportajda, “Sizce affedilmeyecek şey nedir?” sorusuna ne cevap veriyor: “İhanet”.

Anavatan Rusya’ya ihanet, Putin için her daim affedilmeyecek, izi sürülecek ve cezası kesilecek bir gündem maddesi oldu. 2006 yılında eski KGB mensubu Alexander Litvinenko’nun zehirlenerek öldürülmesi, 2018 senesinde yine Rus istihbaratının eski mensuplarından Sergey Skripal ve kızı Yulia’nın İngiltere’de zehirli saldırıya hedef olmaları bu anlayışın ürünüydü.

SSCB devlet geleneği, devlet için dahi çalışmış olsalar yeri geldiğinde tasfiye edilebilen isimlerin üzerine inşa edilmiştir. Stalin’in rakibi olarak gördüğü Mareşal Mihail Tukaçevski’nin ihanetle suçlanarak idam edilmesi, gizli polis şefleri Genrih Yagoda ile halefi Lavrenti Beria’nın acımasız şekilde ortadan kaldırılmaları, Devlet Başkanı Nikita Kuruşçev’in istifaya zorlanıp ev hapsine alındıktan sonra yaşamını toplumdan uzak noktalamak zorunda bırakılması bu örneklerden bazılarıdır.

Prigojin sinyalleri niye alamadı?

Nitekim Prigojin’in kaçınılmaz akıbetine ilişkin alametler de Ağustos ayı itibarıyla kendisini göstermeye başlamıştı. 19-20 Ağustos günlerinde Wagner isyanına destek verdiği iddia edilen General Sergey Surokivin’in tüm görevlerinden uzaklaştırılarak ev hapsine alındığı iddiası yalanlanamaz hale geldi. Astlarının ziyaret etmesine izin verilen Surovikin’in daha ağır bir ceza ile karşılaşmamak belki de en azından canını kurtarmak için kamuoyu tarafından unutulmak istediği bilgisi de istihbarat kaynaklarına yansımıştı. Tarih 11 Ağustos 2023 Financial Times, şu habere yer veriyor: Prigojin 6 ay içerisinde ya öldürülecek ya da ikinci darbe girişiminde bulunacak

Daha aleni bir işaret ise Financial Times gazetesinin 11 Ağustos tarihinde yayınladığı bir röportaj ile gün yüzüne çıkmıştı. Bellingcat adlı açık istihbarat kaynaklarına dayalı Hollanda merkezli araştırmacı gazetecilik kuruluşunun Rusya sorumlusu Christo Grozev, Financial Times’ın sorularını yanıtlarken önemli bir uyarıda bulundu. Grozev’e göre Prigojin, 6 ay içerisinde ya öldürülecek ya da ikinci bir darbe girişiminde bulunacaktı.

Prigojin bu röportajın yayınlanmasından yalnızca 12 gün sonra uçak kazasında yaşamını yitirdi. Grozev ise kendisine yönelik artan tehditler nedeniyle Avusturya polisinin uyarısı üzerine geçen Şubat ayında Viyana’yı terk etmek zorunda kalmıştı. Grozev hala yaşamını ABD’de sürdürüyor.

Mario Puzo’nun beyaz perdeye de aktarılan ölümsüz eseri “Godfather-Baba” yalnızca ABD’deki bir mafya ailesinin hikayesini anlatmakla kalmaz. Roman, almak ve anlamak isteyenler için içerisinde pek çok hayat dersi de bulundurur. Bu hayat derslerinden birini romanın kahramanı Michael Corleone, şu sözlerle ifade eder:

Bu odada babamdan pek çok şey öğrendim. Bir defasında bana ‘Dostlarını yakın tut, ama düşmanlarını daha da yakın demişti.

Anlaşılan Prigojin, kendi iş hayatıyla da yakından ilgili bu sinema klasiğine gereken önemi vermemiş ya da seyretme fırsatı bulamamış. Yoksa Batı Afrika ülkesi Mali’yi ziyaret ettikten sonra Moskova’ya dönüp, oradan uçakla St. Petersburg’a giderken daha dikkatli davranırdı. Hatta sağ kolu Dimitri Utkin ve tüm kişisel programlarından sorumlu Valery Çekalov’u da aynı uçağa alarak, Wagner’in tüm üst düzey yönetim kadrosunun bir arada tarih sahnesinden silinmesine izin vermezdi.

Şimdi sorulabilecek iki soru var. Bunlardan ilki, Wagner’in geleceği ne olacak? Gelen ilk bilgiler, Belarus’a transfer edilmiş Wagner unsurlarının enterne edildikleri, bulundukları bölgedeki internet hatları dahil tüm haberleşme imkanlarının kesildiği yönünde. Hatta Rusya’nın Wagner askerlerini ülkeye geri getirmek için 23 Ağustos gece yarısı Belarus’a askeri nakliye uçakları da gönderdiği iddia ediliyor.

İkinci soru ise Bellingcat gazetecisi Christo Grozev’in yaptığı uyarıyla ilgili. Prigojin yeni bir darbe girişimi planlıyorduysa ve bu nedenle öldürüldüyse bu işin içerisinde başka kimler var? Grozev, Prigojin’in öldürüleceği konusunda haklı çıktı. 6 ay içerisinde ikinci bir darbe girişimi olacağı konusunda da haklıysa, mutlaka bu darbenin Prigojin dışında başka planlayıcıları ve destekçileri olmalı. Şimdi Moskova’dan yeni tutuklama ya da ortadan kaybolan yetkililerin ve belki de iş insanlarının haberlerini bekleme vakti.

23 Ağustos günü yaşananlarla ilgili olarak söylenebilecek tek şey, ABD Ulusal Güvelik Konseyi Sözcüsü Adrienne Watson’un da ifade ettiği gibi, “yaşananların şaşırtıcı olmadığı” gerçeği.