Kaldığı yerden devam: Suriye Türkmen Meclisi yeniden faaliyete geçti

15 Aralık 2012’de Suriye’nin Çobanbey kentinde Suriye Türkmen Meclisi’nin 6. Olağan Genel Kurulu gerçekleştirildi ve iki senedir kapalı olan meclis tekrar yürürlüğe girdi. Suriye’den gelen bu sevindirici haber, Suriye Türkmenleri için kaldığı yerden ilk adım niteliğindeydi.

Bir ay önce gdh.digital okurları için kaleme aldığım yazıda, Suriye Türkmen Meclisi’nin iki senedir kapalı olduğunu ve artık ivedikle açılması gerektiğini yazmıştım. Bölgedeki Türkmenler'in Türkiye açısından önemi dikkate alındığında Suriye Türkmen Meclisi'nin yeniden işler hale getirilmesi hayati önemde olduğunu detayları ile ele almıştım. Yazımı şöyle sonlandırmıştım:

“Kısaca, bugünden tezi yok, acilen Suriye Türkmen Meclisi tekrar aktif hale getirilmelidir. Sorunların müsebbibi olarak Suriyeli Türkmenleri göstermekten vazgeçilmelidir, bahane değil çözüm üretilmelidir. Suriye Türkmen Meclisi, Suriye politikamızın belirleyici unsuru olamasa dahi sürüncemeye bırakılamayacak kadar önemli bir dosyadır.”

Ne mutlu ki yazının yayınlanmasından bir ay sonra Suriye Türkmen Meclisi yeniden faaliyete geçti ve Suriye’nin Çobanbey kentinde gerçekleşen 6. Olağan Genel Kurul’da Mehmet Türkhan yeni başkan olarak seçildi. Bu adımla beraber, Suriyeli Türkmenler yeniden siyasi bir temsilciye ve siyasi yapılanmalarına kavuştular.

Gerçekleşen genel kurul detaylıca incelendiğinde, Suriye Türkmenleri açısından birçok kazanımın iki yıllık araya rağmen korunduğunu gösteriyor. Öncelikle kurulun Suriye’de ve Çobanbey’de gerçekleşmesi, Suriye Türkmen Meclis’in Suriye’ye dönüş ve Suriye’de siyaset yapma kararının korunduğunu gösteriyor. Böylelikle, yurtdışından faaliyet gösteren siyasi yapıların aksine, sahada boy gösteren ve Suriye’nin içinde var olup çalışan bir hüviyette faal olmaya devam edeceği anlaşılıyor.

Ayrıca genel kurula katılıma bakıldığında, Suriye Türkmen Meclisi’nin etkinliğini ve önemini de himaye etmeyi başardığını gösteriyor. Suriye tarafından Suriye Geçici Hükümeti Başbakanı Abdurrahman Mustafa’nın kurula hitap etmesi, Suriye Türkmenleri’nin Suriye muhalefeti içerisindeki değerini göstermektedir. Ayrıca Suriye Geçici Hükümeti’nin tüm bakanların da kurulda bulunması bu açıdan Suriye Türkmen Meclisi açısından önemli bir kazanımdır.

En nihayetinde, Suriye Türkmen Meclisi Suriye’de Suriyeliler arasında siyaset yapacaktır. Ayrıca Suriye halkının resmi temsilcisi statüsünde bulunan Suriye Ulusal Koalisyonu (SMDK)’nın siyasi kurul genel sekreteri Abdulmecid Berekat’ın da kurula hitap etmesi bu olguyu daha da perçinlemiştir. Hitabında SMDK Başkanı Salim el Maslet’in mesajını da Abdulmecid Berekat okumuştur.

SMDK eski Başkanı Ahmed Toma, SMDK’nın Türkiye Büyükelçisi ve SMDK siyasi kurul üyesi Muhammed Nezir Hakim ile SMDK siyasi kurul üyesi Abdelbasit Abdullatif de kurula katılmıştır. Ayrıca Suriye Türkmen Meclisi Başkanı olarak seçilen Mehmet Türkhan da SMDK siyasi kurul üyesidir.

Suriye tarafından katılanlara bakıldığında, 170 Türkmen delegenin yanında salonda Suriye Geçici Hükümeti Savunma Bakanı Hasan Hamade ve Suriye Milli Ordusu’ndaki Türkmen komutanlar da ön sıralarda bulunuyordu. Ayrıca Suriye’deki tüm aşiret yapılarını bünyesinde barındıran Suriye Aşiretler ve Kabileler Meclisi’nden de üst düzey temsilciler genel kurula teşrif etmişlerdi.

Buna ilaveten Suriye Bağımsız Kürt Rabıtası Başkanı Abdülaziz Temmo’da Genel Kurul’a misafir olmuştu ve Suriyeli Kürtlerin Suriye Türkmenleri ile dayanışmasını göstermişti. Böylelikle Suriye Türkmen Meclisi sadece Suriye muhalefetinin siyasi yapılanması tarafından değil, askeri ve demografik yapılarından da destek gördüğünü söylemek mümkün.

Türkiye tarafından gerçekleşen katılıma bakıldığında, Dışişleri Bakanlığı Suriye Genel Müdürü Selçuk Ünal, Kilis Valisi Recep Soytürk, Dışişleri Bakanlığı Suriye Genel Müdür Yardımcısı Erdem Ozan, Kilis Vali Yardımcısı Sertaç Kırçuval, Gaziantep Vali Yardımcısı Anıl Alka ve müstafi amiral Cihat Yaycı kurulda bulunmuştur.

Türk tarafı açısından katılım incelendiğinde, Suriye Türkmen Meclisi’nin ilk kurulduğunda Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun konuşma gerçekleştirmiş olması ve Çobanbey’de üç sene önce gerçekleşen 5. Olağan Genel Kurul’a Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran’ın katılmış olmasına kıyasla temsiliyette bir düşüş görülmektedir.

Suriye Türkmen Meclisi’nin genel kurulu gerçekleşmesi ve Mehmet Türkhan’ın yeni Başkan olarak seçilmesi ile kalındığı yerden devam edilecek olsa da, Suriye Türkmen Meclisi için önümüzdeki süreçte zorlu bir yol görülmektedir. Nitekim meclisin kapalı olduğu iki yıllık dönemde Suriye Türkmenleri için bazı kayıplar yaşanmıştır. Bu kayıpları tekrar telafi etmek ile beraber geleceğe dair Suriye Türkmenleri adına iki büyük meydan okuma bulunmaktadır: Suriye Türkmenlerin Birliği ve Uluslararası Tanınırlık.

Öncelikle, Suriye Türkmenleri uluslararası alanda unutulmuştur. Maalesef Suriye Türkmen Meclisi faal olduğu dönemde bile, uluslararası toplum bilerek veya bilmeyerek Suriye Türkmenleri görmezden gelmekteydi. Örneğin Suriye’deki etnik ve dini azınlıklar hakkında düzenlenen etkinliklerde Suriye Türkmenleri genellikle göz ardı edilirdi. Göz ardı etme durumu hem Batı hem de Rusya nezdinde gerçekleşmekteydi.

Nitekim Suriye’nin yeni anayasasını yazmak için görevlendirilen anayasa komitesinde 150 üye bulunmaktadır. Rusya ve İran Esed rejimi adına temsilcileri belirlerken, Birleşmiş Milletler bağımsızları belirlemiştir ve Türkiye Suriye muhalefetinin temsilcilerini belirlemiştir. Örneğin Suriyeli Kürtler hem Esed rejimin 50 kişilik listesinde, hem BM’nin bağımsızlar listesinde hem de Suriye muhalefetinin listesinde toplamında altı üye ile temsil edilmektedir. Ancak Suriye Türkmenleri Esed rejiminin listesinde hiç temsil edilmezken, BM listesinde bir Türkmen ve Suriye muhalefetinin listesinde iki Türkmen bulunmaktadır. Sayıları birbirine eşit olmasına rağmen, Suriye Türkmenlerin Suriyeli Kürtlerin yarısı kadar temsilcileri bulunmaktadır.

O günden bu yana, Suriye Türkmen Meclisi kapalıydı ve uluslararası tanınırlık daha da kötüye doğru evrildi. Suriye Türkmen Meclisi önümüzdeki süreçte, Suriye Türkmenlerin tanınırlığı üzerinde ciddi çaba sarf etmesi gerekecektir.

İkinci husus ise Suriye Türkmen Meclisi’nin kapalı olduğu dönemde Suriye Türkmenleri adına dernek ve yapılar kuran bazı kişileri ve eski küskünleri tekrar Suriye Türkmen Meclisi’ne çekmek ve Suriye Türkmenleri birleştirmek olacaktır. Nitekim iki yıllık süreçte bazı dernekler temsiliyetleri kısıtlı olmasına rağmen, Suriye Türkmenleri adına konuşmuş ve kendi siyasi çıkarları adına Suriye Türkmen Meclisi’ni kötülemiş ve onun çalışmadığını vurgulamışlardır. Nitekim bendeniz dahi uluslararası bir heyetin bulunduğu bir çalıştayda bu yönde bir sunuma şahit olmuştum. Suriye Türkmen Meclisi bu dernekleri ve eski küskünleri tekrar kazanıp, Suriye Türkmenleri’ni olabildiğince birleştirmelidir.

Nitekim bana konuşan Suriye Türkmen Meclisi Başkanı Mehmet Türkhan da bu durumun farkında olacak ki, öncelikli hedeflerinin ne olduğunu sorduğumda üç konuya değinmiştir:

“Birincisi ne olursa olsun, bir şekilde Suriye Türkmenleri’ni tekrar birleştirmek ilk hedefimiz olacaktır. Suriye’ye ilişkin kurulacak her masada Suriye Türkmenleri olarak yerimizi almak için çalışacağız ve yerimizi alacağız. Türkiye’nin de yardımıyla kendi ayaklarımızın üstünde duracağız ve uluslararası alanda Türkmen davasını savunup tanıtacağız.”