11. Yargı Paketi: Sokağa ve dijitale şöyle bir çekidüzen

Meclis’e gelmesi beklenen 11. Yargı Paketi, ilk bakışta teknik bir düzenleme olarak sunulsa da, satır aralarına dikkatle bakıldığında devletin suçla mücadelede hem yeni taktiklere yöneldiğini hem de dijital çağın getirdiği yeni suç türleriyle yüzleşmeye hazırlandığını ortaya koyuyor.

Yargı kulislerinde uzun süredir tartışılan bu taslak ile ilgili aldığım bilgileri şöyle bir toparlarsak karşımıza 27 madde ve 7 farklı kanunda değişiklik çıkıyor.

Paketin temel omurgası üç başlıkta toplanmış durumda: Toplumsal huzurun güçlendirilmesi, bilişim suçlarıyla mücadele ve uygulamada yaşanan sorunların çözümü. Ancak özellikle iki alan dikkat çekici: dijital suçlara ilişkin sertleşen yaptırımlar ve hakaret davalarında uzlaştırma mekanizmasının kaldırılması.

Sahte Kabadayılığa Dur!

Düğünde Silah Sıkmak da Trafikte Yol Kesmek de Artık “Basit” Değil

Milletin beklediği bir şey gerçekleşiyor. Devlet, uzun süredir kamuoyunu meşgul eden bazı toplumsal alışkanlıklara karşı sertleşiyor.

Örneğin:

•   Düğünlerde havaya ateş açmak

•   Trafikte yol kesmek

•   Motorlu taşıtı zimmete geçirmek (güveni kötüye kullanma kapsamında)

Bu fiiller artık hafife alınmayacak suç kategorisine taşınıyor. Ceza alt sınırları yükseltiliyor, bazıları için seri muhakeme usulü kaldırılıyor, yani devlet “bu dosyalar hızla kapatılmayacak” mesajı veriyor.

Özellikle meskûn mahalde ateş etme suçunun 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına yükseltilmesi, cezasızlık algısını kırmaya yönelik net bir hamle.

Dijital Çağın Gerçeği: Hesap Satmak Artık Suç

Belki de paketin en kritik bölümü, bilişim ve mobil hat düzenlemeleri. Taslak, Türkiye’de en çok artan suç kategorilerinin artık sokakta değil, telefonda işlendiğini kabul ediyor.

Bundan böyle:

•  Banka hesabını veya kripto hesap erişim bilgisini başka birine menfaat karşılığı vermek bağımsız bir suç olarak düzenleniyor. Ceza: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.

•   Bankalar ve BTK’ya geniş gözetim yetkisi veriliyor.

•   Şüpheli hesaplara 48 saate kadar erişim dondurma uygulanabilecek.

Yani devlet, “kullan-at hatlar ve kiralık banka hesapları üzerinden kurulan dolandırıcılık ekonomisini” kesmeyi hedefliyor.

Özellikle GSM aboneliklerine ilişkin düzenlemeler dikkat çekici.

Bir kişinin açabileceği hat sayısı sınırlandırılacak, hatlar çipli kimlik olmadan açılamayacak, hatta ölen kişilerin hatları dahi düzenli olarak kontrol edilip kapatılacak.

Hakaret Davalarında Uzlaştırma Bitiyor, Ön Ödeme Geliyor

Yargı paketinin bence tartışma yaratacak başlıklarından birisı de bu.

Anayasa Mahkemesi’nin kararları doğrultusunda, yüze karşı veya gıyapta hakaret suçları artık uzlaştırma kapsamında olmayacak, ancak ön ödeme mekanizmasına dahil edilecek.

Bu değişiklik, özellikle son yıllarda yoğunlaşan siyasal ve dijital hakaret dosyaları düşünüldüğünde, mahkemelerin üzerindeki yükü hafifletme amaçlı bir hamle.

Mahkemeleri aşırı yoğun hale getiren bu davaların “hızlıca reddedildiği” şikayeti de son dönemde sıkça dile getiriliyordu.

2017’deki Değişiklikten Geri Dönülüyor

2017’de geri alınan bir yetki geri geliyor: Bölge adliye mahkemeleri, gerekçesiz hüküm ve savunma hakkının sınırlandırılması halinde bozma kararı verebilecek.

Bu değişiklik, “ilk derece mahkeme kararlarının denetimsizliği” eleştirilerine cevap niteliğinde.

Kovid Yasası Burada Yok

Devlet artık hem sokaktaki suça hem ekranın arkasındaki suça Bir başka deyişle:

Bu paket, fiziki dünyayla dijital dünyanın artık aynı ceza politikası evreninde birleştiğinin göstergesi.

11.Yargı Paketi bir gecede dengeleri değiştirmeyecek. Fakat dikkatle okunduğunda, hem yargı kurumlarının hem kolluğun hem de teknoloji altyapısının “yeni suç örgütlenme biçimlerine” göre yeniden dizayn edildiğini görüyoruz.

Halkta ve sosyal medyada infaz düzenlemesi beklentisi ve özelikle Kovid düzenlemesi olarak bilinen değişiklik burada yok.

Ayrıca terör örgütünün feshi ve o alandaki infaz değişiklikleri de bambaşka bir noktadan ilerleyecek. 11. paket önemli sorunlara çözüm için Meclis’e geliyor ama her talebi de karşılamıyor.

Devlet, suçla mücadelede artık sadece polisiye değil, teknolojik ve hukuki mimariyi yeniden kurmaya hazırlanıyor.