Komisyonun kulislerinden çıkan 3 kelime: Umut, temkin, demokrasi

Kiminle konuştuysam Salı günü saat 11:00’deki ilk toplantıda komisyonun adı, çalışma usul ve esaslarının belirlenmesinden sonra her şeyin daha açık konuşulacağını söylüyor.

Herkes temkinli olduğu kadar umutlu. Meclis’te grubu bulunan ve komisyona katılan her partinin komisyondaki bir üyesiyle konuştum.

Bu komisyon, yalnızca terörsüz Türkiye’ye ulaşmak için bir umut değil, aynı zamanda TBMM’nin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nden sonra ilk kez bu denli güçlü konuma geldiği bir döneme işaret ediyor. Bunu muhalefet vekilleriyle yaptığım görüşmeden bahsederken detaylandıracağım.

4 Ağustos Pazartesi yani bu yazının yayınlandığı gün partilerin heyetleri grup başkanlarıyla ve ilgili genel başkan yardımcılarıyla yapacakları toplantılarda Salı günkü toplantıya neler götüreceklerini belirleyecek. Ama biz önden birçok bilgiyi almış olalım.

Her başlığın altında okuyacağınız cümleler bir veya birden fazla komisyon üyesiyle yapılmış söyleşilerden oluşmuştur.

AK Parti ve MHP: Türkiye’nin demokratikleşmesi en çok bizim partimizin isteğidir ve yarar

1- Silahların bırakılma yasası: Süreci neticelendirecek özel bir idari ve hukuki yasanın çıkması en başta gündeme gelecek. Mevcut TCK’nın düzenlenmesi gündeme gelmez. Özel bir yasa olur. Diğer terör örgütleri ile ilgili hassasiyetler nedeniyle silahlı eyleme katılmamış PKK’lıların dönüşü, entegrasyonu ve bu entegrasyonun alt dalları çalışılır.

2- Toplumsal Uzlaşı, kamu diplomasisi ve iletişim dili: STK’lar, bürokrasi ve süreci yürüten MİT ile görüşülerek sürece devletin ve toplumun tamamının entegre olması sağlanacak. Bunun yanında ne Çözüm Sürecindeki gibi devleti aciz gösteren ne de sonrasındaki aşırı güvenlikçi dil gibi olmayan bir sürecin ruhuna uygun iletişim dilinin oluşması için çalışılacak.

Özellikle İYİ Parti ve Anahtar Parti’nin sürece yönelik soru işaretlerini de gidermemiz ve sürecin bir parçası haline getirmemiz lazım. Gizli kapaklı görüşme görüntüsü vermememiz ve toplumsal mutabakatı sağlamamız lazım.

3- Odağı dağıtmamak: Tüm yapısal ve demokratik sorunlarımızı esas meseleyi çözmeden komisyonun gündemi haline getirmemeliyiz. Belki bizim bu komisyon üzerinden Anayasa sürecini de halletmek istediğimiz yazılıp çiziliyor ama bu da doğru değil. Bunu da istemiyoruz. Bu komisyon ve çalışmaları umarım ki bir teamül ve ruh oluşturur.

Ondan sonra hukukumuzdaki sorunların da demokrasimizdeki sorunları da yeni bir anayasayı da her konuyu da bu yöntem ve esaslarla yaparız. Yapmalıyız da… Türkiye’nin demokratikleşmesi en çok bizim partimizin isteğidir ve yarar. Bizim duruşumuz ilkesel. Önce bir bu işi çözelim, sonra diğerlerini de çözeriz. Şimdi diğer konular gündeme gelirse ayrılık noktalarımız artar ve şu anki kritik ve elzem olan sorunun çözümünü sekteye uğratırız.

CHP: Diyarbakır’da Demokrasi İstanbul’da Otokrasi Olmaz

“Her şeyden önce bizim birinci hedefimiz demokrasi!

2- Adaletin tesisi ve adaletin işleyişinin önündeki engellerin kaldırılması.

3- Toplumsal barış.

Adaletin tesisinin önündeki engeller belli. Amerika’nın yeniden keşfine gerek yok. Demokrasinin evrensel kriterleri de belli. TCK’dan tut da TMK’ya kadar birçok kanunda sorun var. Bunların hepsini ele alacağımız geniş bir perspektif lazım ama Salı gününü görmeden, belirlenecek usul ve esasları görmeden erken konuşmak olmaz.”

Bir sürü detay sormama rağmen sayın vekilden spesifik hiçbir cevap alamadım. Yalnızca “Anadil gibi konular bu komisyonun konusu olmaz sanıyorum” dedi. “Kayyumlar konusunda zaten muhalefet partileri olarak ortak bir kanun teklifimiz var” diye de ekledi. Ancak Meclis’in ve bu komisyonun önemine dair bana umut veren şeyler söyledi.

“Nihayetinde biz meseleye demokratikleşme çerçevesinde bakıyoruz. Genel başkanın da ifade ettiği üzere Diyarbakır’da demokrasi, İstanbul’da otokrasi olmaz. Topyekûn bir demokratikleşme perspektifiyle hareket edilmesi gerektiğini vurguluyoruz. Komisyon diğer komisyonlardan farklı olarak nitelikli çoğunluk üzerinden yürüyecek.

Uzun süredir TBMM pratiğinde olmayan bir şey bu. Haliyle onun talebi, bunun talebinden ziyade Komisyondaki her bir partinin nitelikli çoğunluk seviyesinde birbirlerini ikna etmesini gerektiren bir süreç. Haliyle destek verip vermemekten daha önemlisi müzakere/ istişare yoluyla süreci götürmek.

Hasan Basri Bey burada dikkatinizi çekmek istediğim bir husus var. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nden bu yana Beştepe’de hazırlanan metinleri kendileri hazırlamış gibi getirip, noktasına dahi dokundurmadan, salt çoğunluklarıyla geçiriyorlar ve Meclis’i bypass etmiş oluyorlar. Bu komisyon bunu kırdı.

Yıllar sonra nitelikli çoğunlukla, her partinin temsiliyle ve herkesin taleplerinin konuşulması usulüyle Beştepe’den değil, milletin evinden bir önemli mesele çözülecek. Daha komisyon kurulmadan demokrasi için önemli bir adım oldu. Ama bu demek değil ki biz 19 Mart’ı ve hukuksuzlukları unuttuk. Gündeme getireceğiz.”

Yeni Yol: Bu Meclis’in Gücü Sadece PKK’yı değil, tüm sorunları çözmeye yeter

Biz sürecin selamete ulaşmasından yanayız ve bunun için elimizden gelen her şeyi yapacağız ama demokrasinin tam manasıyla her alanda işlememesi, adaletin tümüyle herkes için eşit uygulanmaması bu sürecin sonuca sağlıklı ulaşmasını engeller.

Bu komisyonun usul ve esasları ne olacak şimdi bilmiyoruz. Tutuklu yargılamalar, gazetecilerin tutuklanması, KHK’lılar gibi adeta kangren olmuş sorunları çözme iradesi ortaya konmalı. Terör sorununu çözecek olan Türkiye diğer sorunlarını da çözmeli. Bu Meclis’in Gücü Sadece PKK’yı değil, tüm sorunları çözmeye yeter.

Bunun dışında neler olacağınız Salı günü göreceğiz. Özellikle Cumhur İttifakı’nın niyetini ve Dem’in taleplerini görmekte fayda var.

Dem Parti: Gündemde Anadil Yok ama Şimdilik…

1- Barış bizim için öncelik.

2- Demokratik toplumu oluşturmak için önce barış şartlarının oluşması lazım. Kimse üstün olmazsa orada diğer sorunlar çözülür.

3- Barışı sağlayacak adımların idari ve hukuki olarak atılması ve karşılıklı güvenin tesis edilmesi gereklidir.

4- Kültüralist taleplerin olmayacağını daha önce söylemiştik.

5- Anadil gibi konular bu komisyonun konusu değil. Bu komisyon çatışmanın bitmesi ve barışın sağlanmasının hukuki alt yapısının oluşması içindir.

6- Buraya getirmeyeceğimiz taleplerimiz yanlış anlaşılmasın. Vazgeçmek değil, yerinde ve zamanında her şey karşılığını bulur.