Bahmut Savaşı bitti mi?

Rusya, tamamen yok ettiği Bahmut kentini ele geçirmesini kutluyor. “Kremlin aşçısı” Yevgeni Prigojin ve iki hafta önce hakaret ettiği Savunma Bakanlığı yetkilileri kentin tamamen ele geçirildiğini duyurdular, Putin ise paralı askerleri ve orduyu Bahmut’un işgalinden dolayı kutladı.

Rusya televizyonlarında ise Bahmut’un işgali “Berlin’e kadar gitmek kadar” önemli olay olarak anlatılıyor. Ukrayna tarafı ise şehir merkezindeki çekilmeyi doğrulasa da Bahmut’un kuzey ve doğusundaki yüksekliklere sahip olduğunu bildiriyor.

Bahmut, Rusya işgaline karşı direnişin sembolü olarak öne çıkan bir yerleşim merkezi. Şehir, doğal bir savunma hattı oluşturan tepelerin eteğindeki bir ovada bulunuyor. Donbas’ın kuzey ve merkezini Rusya’nın olası saldırısından koruyan da Bahmut’un kendisi değil, bu tepeler.

Savaşa kadar Bahmut ayrıca önemli ulaşım merkezi konumundaydı, ancak 2022 senesinin yazından sonra Bahmut’tan geçen yollar Ukrayna savunması açısından önemini kaybetti.

İlk günden itibaren Bahmut savaşı sembolik önem taşıyordu. O zaman fazla askeri güç gerektirmediği müddetçe Bahmut’u savunmanın anlamlı olduğu düşünülüyordu.

Aksi takdirde Bahmut’tan 10 kilometre yükseklikte bulunan tepelerde pozisyon almak daha mantıklı olurdu. Fakat görünüşe bakılırsa, Ukrayna yönetimi Lisiçansk ve Severodonetsk kentlerinin işgalinden sonra bir kenti daha kaybetmeme kararı aldı.

Rus güçleri Bahmut’a ilk kez Ağustos 2022’nin başında saldırdı. Ancak Rusya’nın Lisiçansk savaşından sonra yeni bir işgal için gücü tükenmişti. Ekim ayına kadar Rus ordusu Bahmut ve Soledar’ı işgal etme yönünde hiçbir eylemde bulunmadı.

Yalnız Bahmut’un güneyine Wagner paralı askerlerinin getirilmesinden sonra durum değişti. Ancak hatta bu durum da ilk başta Ukrayna ordusu için tehdit oluşturmadı – Wagner güçleri kentin dışarılarında uzun süre beklemek zorunda kaldı.

Aralık ayında Wagner, mahkumlardan oluşan çok sayıda paralı askeri aralıksız olarak Bahmut cephesine sürmeye başladı. Wagner, Bahmut’un güneyini işgal ederek Soledar’a ilerledi ve 11 Ocak 2023’te Soledar işgal edildi. Şubat 2023’te Wagner Bahmut’un kuzeyini de ele geçirdi ve martın başında kent kuşatıldı.

Ukrayna komutanlığı, askeri garnizonu şehirden çekip çekmeme konusunda karar vermek zorunda kaldı. Ancak Kiev, çekilmeye karşı çıktı ve Bahmut’a yeni askeri birlikler sevkedildi. Ukrayna ordusu bu hamle ile Wagner’in Bahmut’u kuşatmasını engelledi, ancak kentteki Ukrayna askerlerine tam kapsamlı destek sağlamak mümkün olmadı. Bahmut’ua iki tarafın da kayıpları çok fazla arttı ve Pentagon’dan sızan belgelere bakılırsa, ABD, Ukrayna’ya Bahmut’ue terketmesini önerdi.

Wagner’in kaynakları da zamanla tükenmeye başladı. Yevgeni Prigojin, Rusya Savunma Bakanlığının kıştan itibaren Wagner’e mühimmat göndermeyi azalttığını iddia etti. Öte yandan, kışın sonunda Wagner’in savaşmaya götürdüğü mahkumlarla sözleşme süresi doldu ve Prigojin’in iddiasına göre, yeni sözleşmelere izin verilmedi.

Ancak Nisan 2023’te Bahmut’un işgalinin Prigojin’in kendisi için önemli sembolik hedef olduğu ortaya çıktı. Oysa Wagner kurucusu, aylarca amaçlarının Bahmut’u işgal etmek değil, Ukrayna ordusuna maksimum kayıp verdirmek olduğunu iddia ediyordu. Fakat sonuç olarak amacının Bahmut’un işgali olduğunu itiraf etti – büyük olasılıkla Prigojin Putin’e kenti alacağına dair bizzat vaatte bulunmuştu.

Nihayet Prigojin’in mühimmat azlığına ilişkin şikayetlerinin aksine, mayıs başında Bahmut’taki çok katlı apartmanların bulunduğu çoğu mahalleler topçu ateşiyle yok edildi ve Ukrayna ordusu bu binaların garajlarında bulunan mevzilerini terk etmek zorunda kaldı.

Ancak Bahmut savaşında kimin kimi daha çok yorduğu ve yıprattığı konusu halen açık. Görünüşe bakılırsa, Ukrayna ordusu kentin savunmasında ciddi kayıplar verdi, Rusya ordusu ise mahkumlardan oluşan Wagner militanlarını öne sürerek kendisi ciddi kayıplardan kaçındı.

Ancak öte yandan, Bahmut savaşının sonunda Wagner’in saldırı gücünü tamamen kaybettiğini de söylemek mümkün. Prigojin, ay sonunda militanların tatile ayrılacağını açıkladı.

Ukrayna Bahmut'u geri alabilir mi?

Mayısın başında Ukrayna ordusu Bahmut’un kuzeybatısından ve güneybatısından karşı saldırılar başlattı ve Wagner militanları o bölgeden çıkmak zorunda kaldı. Onların yerine gelen Rus askerleri ise hızla geri çekildi. Ukrayna saldırılarının yönlerine bakarsak, ilk amaç Ukrayna’nın Çasiv Yar’daki en önemli mevzileri ile Bahmut garnizonu arasındaki koridoru genişletmek idi. Ukrayna ordu kaynakları ise nihai amacın Bahmut’un ablukası ve kurtarılması olduğunu bildiriyor.

Ukrayna ordusunun karşı saldırıları sonucu Bahmut’a giden yollar gerçekten açıldı. Ancak Bahmut garnizonu bunu bekleyemedi, kenti terketmek zorunda kaldı. Buna rağmen, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin bu karşı saldırısı Rus güçlerinin Çasiv Yar’a doğru ilerleme tehdidini ortadan kaldırdı – zira kışın sonunda ve bahar aylarının başında Wagner bu yöndeki Hromovo ve Stupoçek yüksekliklerini ele geçirmişti.

Öte yandan, Rus güçleri şimdi ciddi savunma problemi ile karşı karşıyalar. Wagner militanları Bahmut ve etrafından çekilirse, cephede onlarca kilometrelik bir delik oluşacak. Bu deliği Rusya ordusu yalnız yeni büyük kaynaklarla kapatabilir.

Ayrıca, bunun için “gönüllülerden” ve seferberliğe alınan deneyimsizlerden değil, deneyimli ve profesyonel askerlerden oluşan birlikler gerekecek. Tabi, Wagner’in buradaki varlığını sürdürmesi de halen ihtimaller arasında. Prigojin daha mayıs başında kentten çıkacağını söylemişti, ancak sonra kalmaya karar verdi ve saldırı düzenledi. Şimdi de Savunma Bakanlığı ile eski sorunlarını çözerse, kalmaya devam edebilir.

Ukrayna karşı saldırısının sonuçlarını daha doğru anlayabilmek için biraz daha beklemek gerekiyor. Ukrayna ordusu Rusya’nın iyi tahkim edilmiş mevzilerine saldırılarının ilk gündeki hızla devam etmemesi, buradaki güçlerin Rus savunmasını yarmak için yeterli olmadığını gösteriyor olabilir. Bahmut’ta Rus ordusunun kuşatılması için Ukrayna ordusunun büyük yaz saldırısı için hazırlanan yeni taburlarını buraya yönlendirmesi gerekiyor. Ancak bu, Ukrayna ordusunun daha stratejik önemli noktalardaki gücünü azaltabilir. Dolayısıyla, hatta Ukrayna ordusu Bahmut ve etrafındaki yerleşim birimlerini işgalden kurtarmayı başarsa bile bu, stratejik değil, sembolik zafer olacak. Aynen Rusya’nın Bahmut’u ele geçirmesinin stratejik değil, sembolik olması gibi…