Foreign Policy: Xi Jinping Avrupa turu ne hedefliyor?

ABD'nin önde gelen yayın organlarından Foreign Policy'de, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in Avrupa kıtasına yaptığı ziyaretin hedeflerinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in Avrupa ziyaretinin neredeyse her adımının sembolik olduğu belirtilen analizde, Xi'nin ziyareti ile Avrupa'nın Ukrayna çabalarını köreltmeyi umduğu belirtildi.

Analizde ayrıca; Washington'un tüm kışkırtma ve zorlamalarına rağmen AB ülkelerinin Çin ile işbirliğini geliştirmenin yollarını arayabileceği belirtildi.

İşte Foreign Policy'de yayınlanan analiz:

Son Avrupa turuna çıktıktan beş yıl sonra Çin Devlet Başkanı Xi Jinping Avrupa kıtasına yeni bir gezi düzenliyor.

Xi kıtaya son ayak bastığında, Avrupa'nın Pekin'e ve daha geniş jeopolitik manzaraya bakışı çarpıcı biçimde farklıydı ve ziyaretin gerçekleştiği 2019 yılında COVID-19 salgını henüz dünyayı etkisi altına almamıştı.

Diğer yandan; Rusya'nın Ukrayna'yı geniş çaplı işgaline başlamasına daha yıllar vardı. Çin'in elektrikli araçları henüz Avrupa pazarlarını istila etmemişti. Ve Çin'in o dönemdeki ekonomik ve jeopolitik gücünün bir işareti olarak İtalya, Kuşak ve Yol Girişimi'ne katılan ilk G-7 ülkesi olmuştu.

Avrupa'nın Çin'e yönelik tutumu, derinleşen ticari bölünmeler ve Pekin'in Ukrayna'yı işgalinin ardından Moskova ile genişlettiği ekonomik ve askeri işbirliğine yönelik gelişmelerin etkisiyle o günden bu yana ilişkiler önemli ölçüde bozuldu.

Çin lideri Xi'nin Fransa, Sırbistan ve Macaristan'ı kapsayan gezisiyle Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle bozulan ilişkileri düzeltmeyi ve Avrupa'nın Ukrayna çabalarını köreltmeyi umuyor.

Stimson Center Çin Programı Direktörü Yun Sun, Fransa, Sırbistan ve Macaristan'ın Avrupa'da "muhtemelen en fazla Çin yanlısı olan üç ülke" olduğunu belirterek;

"Xi, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşında Çin'in tutumu nedeniyle ilişkilerde meydana gelen hasarı yönetmek istiyor. Çin Avrupa ile yakınlığını korumak istiyor"

değerlendirmesinde bulundu.

Çin liderinin ziyareti, Avrupalı yetkililerin casusluk şüphesi üzerine gittiği ve Avrupa Birliği'nin Pekin'in tartışmalı ticaret uygulamaları nedeniyle yeni gümrük vergileri getirme tehdidinde bulunduğu haftalarda tırmanan gerilimin ardından geldi.

Sadece geçtiğimiz iki hafta içinde Alman ve İngiliz yetkililer Çin adına casusluk yaptığından şüphelenilen altı kişiyi tukladı.

Brüksel ayrıca Çin'in elektrikli araçlara, rüzgar türbinlerine ve güneş panellerine verdiği yüklü sübvansiyonların yanı sıra Pekin'in tıbbi cihaz alımlarına yönelik bir dizi soruşturmayla Çin'e karşı giderek daha çatışmacı bir ticari tutum benimsedi.

Xi'nin ziyaretiyle birlikte Pekin, Avrupa ile daha “pembe bir politika” imajı çizmeye çalışıyor.

Çin devlet medyası, devlet ziyaretlerini "dayanışma ve işbirliğinde yeni fasıllar açmak" ve "ülkenin Avrupa Birliği ile bağlarına yeni bir ivme kazandırmak" için fırsat olarak lanse etti.

Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Lin Jian ziyaret öncesi yaptığı açıklamada;

"Çin-AB ilişkileri, her iki tarafın da çıkarına olan istikrarlı bir ilerlemenin gerekliliğini göstermiştir"

değerlendirmesinde bulundu.

Xi'nin Avrupa'daki her durağının anlamı sembolik

2024 Çin ve Fransa'nın diplomatik ilişkilerinin 60. yıldönümü ve Pekin'in Macaristan ile diplomatik bağlarının 75. yıldönümü.

Xi'nin Sırbistan ziyaretinin, ABD'nin şehirdeki Çin Büyükelçiliği'ni bombalamasının 25. yıldönümüne denk gelmesi bekleniyor.

NATO'nun 1999'da Yugoslavya'yı bombalaması sırasında meydana gelen ve Washington'un kaza olduğunu savunduğu bombalama üç Çinli gazetecinin ölümüne yol açmış ve Pekin ile Washington arasında diplomatik bir fırtınaya neden olmuştu.

Ancak Pekin'in dayanışma ve işbirliği mesajı, tarihsel olarak ilişkileri karakterize eden derin ekonomik entegrasyona karşı giderek daha temkinli hale gelen Avrupalı liderlerde yankı bulmayabilir.

Avrupa uzun zamandır Çin'e en iyi nasıl karşılık verileceği konusunda bölünmüş olsa da, Brüksel ve pek çok Avrupalı lider, Çin ile ticaret ve ucuz yeşil teknoloji ihracatı nedeniyle artan alarm nedeniyle Pekin'e karşı giderek daha sert bir duruş benimsiyor.

Avrupa Komisyonu'nun rekabetten sorumlu üyesi Margrethe Vestager Bloomberg'e verdiği demeçte;

"Çin'in oyun kitabı olarak gördüğümüz şeyin farkındayız. Oyuna getirildiğinizi bilmek size dikkatli olmanız, çok daha dikkatli olmanız ve daha iyi adımlar atmanız gerektiğini öğretir."

ifadelerini kullandı.

Xi'nin 2019'daki son Avrupa gezisi, İtalya'nın Kuşak ve Yol Girişimi'ne yeni katılımını kutlamak için yapılan gösterişli bir töreni de içeriyordu ki bu, Çin liderinin dış politika yaklaşımı için büyük bir zaferdi.

Ancak İtalya geçtiğimiz Ağustos ayında, Kuşak ve Yol Girişimi'ne sırtını dönerek Pekin'in plalarına bir darbe indirdi.

Mercator Çin Araştırmaları Enstitüsü Brüksel Ofisi Başkanı Grzegorz Stec;

"Dünyada alınabilecek tüm riskler konusunda cin şişeden çıktı. Ancak genel konsept benimsenmiş olsa da, riskten arındırma uygulamasının tam olarak hangi politikaları ve hangi yoğunluk düzeyini içermesi gerektiğine ilişkin tartışmalar halen devam ediyor."

değerlendirmesinde bulundu.

Analistler, Pekin'in Avrupa içindeki farklı görüşlerden ve Avrupa ile Çin'e karşı çok daha şahin bir çizgi benimseyen Washington arasındaki bölünmelerden yararlanmaya çalıştığını belirtiyor.

Europeans and the United States uzmanlarından olan Liana Fix, Xi'nin amaçlarından birinin "özellikle Rusya'nın Ukrayna'ya karşı savaşı söz konusu olduğunda Avrupalıların ve ABD'nin oluşturmaya çalıştığı birleşik cepheyi zayıflatmak" olduğunu belirtti.

Liana Fix; "AB, Çin ve ABD arasında taraf mı seçecek?" başlıklı köşe yazısında;

“Washington'un tüm kışkırtma ve zorlamalarına rağmen AB, Çin ile işbirliğini geliştirmenin yollarını arıyor.”

değendirmesinde bulundu.