Görüş: Hindistan-İran ikilisi Ermenistan’ı savaşa mı hazırlıyor?

26 Temmuz’da Azerbaycan, Hindistan’ın gönderdiği silah ve mühimmatların İran üzerinden Ermenistan’a ulaştırıldığının tespit edildiğini duyurdu. Bu gelişme, Hindistan ve İran’ın Karabağ’da yeni bir savaş mı istediği sorusunu akıllara getirdi.

Peki Hindistan ve İran, niçin Ermenistan’ı silahlandırıyor? Hindistan’ın tek rahatsızlığı Pakistan’ın Azerbaycan’la olan ilişkileri mi? Yoksa Yeni Delhi yönetimi, Çin’in Kuşak-Yol Projesi’nde hayata geçirmek istediği Orta Koridor’u istikrarsızlaştırarak İran’la birlikte Uluslararası Kuzey-Güney Koridoru’nu mu ön plana çıkarmak istiyor? Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin Türkiye ziyareti gerçekleşirken bu silah sevkiyatının basına yansıması tesadüf mü?

Dini-idealist söylemler kullanan İran, niçin Hrıstiyan Ermenistan’ın silahlandırılmasını destekliyor? Tahran, Türk Dünyası ülkeleri arasında kesintisiz kara bağlantısının teşkil edilmesi ihtimalinden rahatsız mı? Zengezur Koridoru’nun açılmasını önlemek isteyen İran, bölgede yeni bir savaş mı istiyor?

gdh.digital Özel Haberler Ekibi, konuyu Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Emrah Kaya ve Tebriz Araştırmaları Enstitüsü (TEBAREN) Başkan Yardımcısı Dr. Babek Shahed’le konuştu.

Hindistan’ın Ermenistan’a silah göndermesini gdh.digital için değerlendiren Kaya, Hindistan’ın Pakistan’la olan sorunlarının Yeni Delhi yönetiminin İslamabad’ın iyi ikişki kurduğu başkentlerle münasebetlerle yansıdığını da belirterek şunları söyledi:

Pakistan’ın Karabağ Savaşı’nda Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü desteklediğini biliyoruz. Bu denkleme Türkiye de dahil. Nitekim 2021 yılında bu üç devlet Üç Kardeş-2021 Askeri Tatbikatı’nı düzenlemişti. Tatbikat, Hindistan’a karşı bir eylem olmasa da Yeni Delhi’nin sorunları kompartımanlaştırmayı beceremediği görülüyor. Kuşkusuz bu durumda Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin İslam karşıtı duruşu da etkili. Neticede Hindistan, Azerbaycan ve Paksitan’a karşı cephe almış durumda.

Ayrıca Kaya, Hindisan’ın tutumunun enerji ve transit koridorlar boyutunun da bulunduğunu dile getirdi. Bu kapsamda Kaya şu açıklamada bulundu:

Hindistan, İran’la birlikte Uluslararası Kuzey-Güney Koridoru’na Ermenistan’ı dahil ederek Çin’in Kuşak-Yol Projesi kapsamında öne çıkan Orta Koridor’u istikrarsızlaştırmak istiyor. Hindistan’ın Gürcistan-Ermenistan-İran rotasını kullanmak istediği görülüyor. Azerbaycan’ın by-pass edilmesi amaçlanıyor. Burada Ermeni Ordusu’nun güçlendirilmesi, Ermeni milliyetçiliğinin güçlendirilmesi hedefleniyor. Silah tedariki de Azerbaycan’ı ve hatta Türkiye’yi denklemin dışına itme çabası.

Bu çerçevede Kaya, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi’nin Ankara’yı ziyaret ettiği bir dönemde böylesi bir gelişmenin yaşanmasının tesadüf olarak nitelendirilemeyeceğini vurguladı.

Konunun İran boyutunu yorumlayan Shahed ise İran’ın dış politikasında kullandığı dini-idealist söylemlerin retorikten ibaret olduğunu öne sürerek Tahran yönetiminin halkı Müslüman olan Azerbaycan’ı desteklememesinin şaşırtıcı olmadığını belirterek şu açıklamalarda bulundu:

İran, Zengezur Koridoru’nun açılmasını önlemek istiyor. Bunun için de Bakü-Erivan hattındaki normalleşme süreçlerini baltalamaya çalışıyor. Zira koridorun açılması, İran açısından kabus gibi olacak. Şayet Zengezur Koridoru açılırsa, Türkiye ile Türk Dünyası arasınadaki kesintisiz kara bağlantısı sağlanacak. Bu durumun Güney Azerbaycan coğrafyasında yaşayan İran Türklerini de etkileyeceği aşikar. Tahran, bölgede Bütöv Azerbaycan refleksinin gelişmesini istemiyor. Bunun için de Azerbaycan’ı istikrarsızlaştırma arayışında.

Ayrıca Shahed, İran’ın Ermenistan’ı kendisine uygulanan yaptırımları aşma noktasında bir kaçış güzergahı olarak gördüğünü ifade ederek Tahran'ın tutumunun nedelerini şu sözlerle ortaya koydu:

Bakü-Erivan hattında kalıcı barışın imzalanması, Ermenistan’ın Batı’ya açılmasını sağlayacak. Bu da İran’ın kaçakçılık noktasında kullandığı mühim bir rotayı yitirmesi anlamına gelecek. Bu yüzden de Tahran, Ermenistan’ı Karabağ’ın işgaline yönelik politikalara teşvik ediyor. Hindistan’dan gönderilen silahlara da böyle bakmak gerekir. Hatırlanacaktır ki; İkinci Karabağ Savaşı’nda da İran üzerinden Ermenistan’a silah gönderilmişti. Bu destek, ancak İran Türklerinin tepkisinden sonra sona ermişti. Hatta terör örgütü PYD bünyesinde Suriye’de savaşan bir Ermeni grubunun Karabağ’a geçtiği görülmüştü. Coğrafi olarak bu kişilerin İran üzerinden Karabağ’a geçtiğine kesin gözüyle bakılabilir.