Haaretz: Türkiye Suriye'ye operasyon yapmaya hazır ve durduracak kimse yok

Türkiye yıllardır Suriye'deki çeşitli gruplara yönelik operasyonlar gerçekleştiriyor ve şimdi Ukrayna'daki savaş Ankara'nın üzerindeki baskıyı biraz azalttı. Erdoğan Suriye'ye operasyon yapmaya hazır ve onu durduracak kimse yok.

Dünya Kupası'ndan ortaya çıkan en önemli diplomatik tablo, maçlar başlamadan önce Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Mısırlı mevkidaşı Abdülfettah el Sisi'nin kısa ve neşeli tokalaşması oldu. Bu “kendiliğinden” gelişen görüşme, Katar lideri Şeyh Tamim bin Hamad Al Thani ile üst düzey Mısırlı ve Türk yetkililer tarafından, iki ülke arasındaki zorlu ilişkileri yumuşatmak amacıyla dikkatlice planlandı.

2013 yılında Sisi'nin iktidarı ele geçirmesi ve Mısır'ın seçilmiş cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'yi devirmesinin ardından iki ülke arasındaki bağlar neredeyse tamamen koptu. Erdoğan, Sisi'nin meşruiyetini tanımayı reddetti ve Mısır'ın amansız düşmanı Katar ile bir güvenlik ve ekonomik ittifak kurdu. O dönemde Katar; Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır tarafından ekonomik abluka altına alınmıştı.

Ancak geçen yıl bu ilişkilerde devrim yaşandı. Körfez ülkeleri, Katar'a üç yılı aşkın süredir uyguladıkları ablukayı kaldırdı. BAE ve Suudi Arabistan ayrıca Türkiye ile diplomatik ilişkilerini de yeniledi.

Türkiye'nin İsrail ile ilişkileri de en azından resmi olarak eski düzeyine getirildi.

Türk ve Mısır delegasyonları ilişkileri yenilemek için birkaç kez bir araya geldi. Ancak her şeyden önce Mısır, Libya'nın tanınan hükümetine yardım eden Türk kuvvetlerinin, Mısır'ın desteklediği ayrılıkçı General Haftar'ı lehine bu ülkeden çekilmesini istiyor. Bu nedenle Libya meselesinde uzlaşı çok daha zor.

Türkiye'nin Akdeniz havzasındaki etki alanı, Libya ile Avrupa'ya Mısır gazı arzını kesebilecek bir deniz sınırı anlaşması yapması ile başka bir boyut kazandı. Bu anlaşma Mısır ile Türkiye arasındaki ilişkilerin yenilenmesini baltalamaya yetti. Ancak iki ülke diplomatik sürtüşmelerine rağmen daha yakın ekonomik bağlar kurmaya karar verdiler. Türkiye, Mısır gazının en büyük ithalatçısı haline geldi ve Türk şirketleri Mısır'da yatırım yapmaya başladı.

Erdoğan, Katar'daki görüşmenin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada, “Türk ve Mısır halkları arasındaki tarihi bağlar bizim için çok önemli. Tekrar böyle olmasını engelleyen nedir? İyi niyetimizin kanıtını sunduk. Bize karşı tavır alanlara rağmen Akdeniz'de barışın tesis edilmesini istiyoruz" açıklamasında bulundu.

Erdoğan ve Sisi, ilişkilerin yeniden kurulması ve hatta müzakerelerin yeniden başlatılması için bir tarih belirlemedi. Erdoğan sadece, Türkiye'de önümüzdeki Haziran ayında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra “sorun yaşadığımız ülkelerle ilişkileri yeniden başlatabileceğine” dair niyetini dile getirdi.

Erdoğan bu açıklama ile sadece Mısır'ı değil, Suriye'yi de kastetti.

Erdoğan ayrıca; "Ülkemize yönelik terör tehdidi tamamen bitene kadar sınır içinde ve dışında bu mücadeleyi sürdüreceğiz” ifadeleri ile Suriye'deki gruplara ve onları destekleyen ABD'ye de mesaj gönderdi.

Türkiye'nin Suriye'ye askeri müdahalesi birkaç aydır gündemdeydi, ancak Rusya ve ABD'nin baskısıyla engellenmişti. Washington, IŞİD'e karşı savaşında etkili ve kilit bir güç olarak gördüğü Kürt güçlerinin en büyük koruyucusu ve Suriye'nin kuzeyinde yaşayan Kürt nüfusun güvenliğini garanti altına almak istediğini belirtiyor. Rusya, Suriye'ye bir Türk operasyonunun Suriye'deki savaşa diplomatik bir çözüm bulma çabalarına zarar vereceğinden endişe ediyor.

Ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, Ankara üzerindeki baskıyı azalttı. Türkiye, savaşın gidişatını kendi lehine çevirmesine önemli ölçüde katkıda bulunan yüzlerce silahlı insansız hava aracının satışını da içeren şekilde Ukrayna'ya askeri yardım sağlıyor. Ancak kısmen ülkeye uygulanan yaptırımlara katılmadığı ve İsveç ve Finlandiya'ya NATO'ya katılmaları için tam onay vermediği için eleştiriliyor.

Erdoğan ve Putin arasındaki iyi ilişkiler Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler arasındaki tahıl anlaşmasının meyve vermesine de yardımcı oldu. Buğday fiyatlarındaki dramatik artış nedeniyle ekonomik kriz yaşayan Orta Doğu ülkelerine Ukrayna'dan milyonlarca ton tahılın Türkiye üzerinden taşınmasına olanak sağlıyor.

Erdoğan Suriye'ye operasyon yapmaya karar verirse Rusya'nın bu kez yoluna çıkıp çıkmayacağı şüpheli. Ancak daha karmaşık ikilem ABD ile olacaktır.

Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden arasındaki tatsız ilişki yeni değil. Ancak şimdi Biden, F-16 savaş uçaklarını Türkiye'ye satma arzusu ile Türkiye'nin Suriye'deki operasyon kartını kullanması arasında sıkışıp kalmış durumda.

ABD'de yeni oluşan Kongre, Biden'ın Türkiye'ye jetleri satışını engelleyebilir, ancak başkanın böyle bir hareketin Amerika'nın Türkiye ile ilişkilerinde yaratacağı sonuçlarla başa çıkması gerekecek.

Diğer yandan böyle bir hamle Suriye'deki ABD destekli gruplar için varoluşsal bir sorun haline gelebilir.