The Week: ABD Asya'da mini bir NATO mu kuruyor?

ABD'nin önde gelen yayın organlarından The Week, ABD Başkanı Biden'ın Japonya ve Güney Kore liderleri Fumio Kishida ve Yoon Suk Yeol ile gerçekleştirdiği üçlü zirvenin değerlendirildiği bir analiz yayınladı.

Üçlü zirvenin bölgesel etkilerinin değerlendirildiği analizde ayrıca çok sayıda uluslararası uzman, “ABD, Asya'da mini bir NATO mu kurmak istiyor?” sorusunu ve zirvenin olası sonuçlarını ele aldı.

İşte The Week'de yayınlanan analiz:

ABD Başkan Joe Biden, Camp David'de Japonya ve Güney Kore liderleri Fumio Kishida ve Yoon Suk Yeol ile üçlü bir zirveye ev sahipliği yaparken gündemde iki soru vardı.

Biden, uzun bir düşmanlık ve savaş geçmişine sahip iki ülkeyi verimli bir ittifaka çekebilecek mi? Ve bu ittifak, Asya'da konumlanmış bir "mini NATO" mu olacak?

The New York Times'ın haberine göre, ABD her iki ülkeyle de ayrı ayrı müttefik olarak hareket ediyor ancak Japonya'nın 1945'te sona eren Kore yarımadasındaki on yıllar süren "acımasız" işgalinden kaynaklanan "tarihi düşmanlıklar" var. Bu nedenle bu yeni süreç, tam bir ittifaktan ziyade güvenlik tehditleri konusunda "ortak hareket etme taahhüdünü" içeriyor.

Çin merkezli Global Times gazetesinin yayınladığı bir analize göre ise böyle bir taahhüt, Asya'da Amerikan egemenliğini pekiştirmeyi amaçlayan mini bir NATO ittifakı olarak görülebilir.

Global Times'da yayınlanan görüşlerde, devam eden süreç Çinli yetkililerin ve dış politika uzmanlarının tepkisini çekti. Kuzey Koreli yetkililer de, Biden'ı düzenlediği zirveyle "NATO'nun Asya versiyonunu” hayata geçirmek istediğini belirtti.

Stratejistler ne diyor?

Time'da gelişmeleri değerlendiren Chad de Guzman, yazısında üçlü zirvenin amacının "Asya-Pasifik'te artan gerilimin ortasında güvenlik ortaklıklarını güçlendirmek" olduğunu belirtiyor. Ancak Guzman; bölgenin NATO tarzı bir ittifak için "siyasi ve ekonomik olarak çok çeşitli" olduğunu belirterek böyle bir hamlenin risklerine dikkat çekiyor.

Nitekim bölgedeki Kamboçya ve Myanmar gibi bazı Asya ülkeleri Çin'in kampında yer alıyor. Hindistan gibi diğerleri ise ABD ya da Çin'in yanında ya da karşısında yer almaktan özenle kaçınıyor.

Diğer yandan Guzman'a göre; olası bir Asya NATO'sunun aleyhine olan en kritik faktör bölgenin Çin'e olan ekonomik bağımlılığı. Ayrıca bu ülkeler son zamanlarda Ukrayna'daki gördü ki; Rusya ve ya Çin'e karşı bir savaşta, bu ülkelerin destek almak için NATO üyesi olmasına gerek yok.

Bloomberg'in başyazısına göre ise bu zirvenin "en büyük sonucu", üç ülke arasında NATO'nun 5. maddesi tarzı bir taahhütün hayata geçirilmesi ve "birine yapılan saldırının hepsine yapılmış sayılacağının" kabul edilmesi oldu.

Bu şekilde bir açıklama yapılmadı ancak kapalı kapılar ardında alınan kararı bu olduğu konusunda güçlü emareler var. Böyle bir açıklama kesinlikle Çin ve Kuzey Kore'nin dikkatini çekecektir.

Bloomberg'e göre Japonya ve Güney Kore eski anlaşmazlıklarını çözmeye çalıştıkları için övgüyü hak ediyorlar ve şimdi ülke liderlerine düşen görev, eskiyi bir kenara bırakarak ittifaklarını sağlamlaştırmak.

Bir başka uzman Daniel R. DePetris de The Interpreter için kaleme aldığı yazıda "Çin, bu yeni üçlü ittifaka çok öfkelenecek" değerlendirmesinde bulunuyor.

DePetris; Washington'un Japonya ve Güney Kore ile sağlam ve yakın bir ilişki kurduğuna inanıyor. Zira DePetris'e göre ABD, daha derin hale gelecek olan ABD-Güney Kore-Japonya askeri bağlarını, Çin'in gücünü kontrol altına almak için vazgeçilmez olarak görüyor.

Sırada ne var?

Washington Post'un verdiği bilgilere göre toplantı muhtemelen "NATO tarzı bir kolektif savunma anlaşmasıyla sonuçlanmayacak" ancak üç liderin "uluslarının güvenliğinin birbirine bağlı olduğunu ilk kez teyit edecek.

Bu karar açık bir şekilde deglare edilmese de, üç ülkenin yıllık ortak askeri tatbikatlar yapacağı ve Kuzey Kore'nin nükleer tehdidi konusunda "güçlü" bilgi paylaşımına başlayacağı anlamına geliyor.

Nikkei Asia'nın verdiği bilgilere göre, zirve aynı zamanda üç ülkenin kriz zamanlarında daha kolay iletişim kurmasını sağlayacak olan üç uluslu bir hattın kurulmasını da kapsıyor.

Nikkei Asia, adı açıklanmayan bir Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisinin; "Liderlerin ve hükümetlerindeki diğer kişilerin iletişim kurabilmesi için üç yönlü bir telefon hattına sahip olmak üzere teknolojiye yatırım yapacağız" açıklamasına yer verdi

Çin elbette bu gelişmeden memnun değil. Bir Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Pekin'in "çatışmayı şiddetlendiren ve diğer ülkelerin stratejik güvenliğini tehlikeye atan uygulamalara karşı olduğunu" belirtti.

South China Morning Post'a konuşan bir Çinli uzmana göre ABD'nin Asya'daki ittifaklarını güçlendirmek için attığı her adım Çin tarafından benzer hamlelerle karşılık bulacak.

Uzman;

“Görünen o ki iki taraf birbirini çevrelemek için adımlar atıyor.”

değerlendirmesinde bulunuyor.