Yıpratma savaşı başlarken Rusya

Rusya’nın Ukrayna’yı dize getirmek için 24 Şubat 2022’de başlattığı savaş birinci yılına yaklaşıyor.

Bütün parametreler savaşın iki tarafı da yıpratacak şekilde bir yılı da geçerek uzayacağına işaret ediyor. Rusya’nın yeni bir seferberlik dalgasıyla cephedeki asker açığını kapatmaya ve Ukrayna’nın ilerlemesini durdurmaya çalışacağı öngörülüyor. Ancak Rus ordusunun bu kez de mühimmat kıtlığı yaşayacağı tahmin ediliyor.

Aynı sorun Ukrayna için de geçerli. Zira Donbass cephesindeki sonu gelmeyen topçu savaşı, sadece Rusya’nın değil, Ukrayna’nın ve ona destek veren Batılı ülkelerin de mühimmat rezervlerinde hızlı bir şekilde azalmaya neden oluyor. Dolayısıyla, Rusya’nın yıldırım savaşı planının iflas etmesinin ardından kullanılan “yıpratma savaşı” terimi asıl bu yıl için geçerli olacak. Cephede keskin dönüş, taraflardan hangisinin mühimmat açığını daha çabuk ve daha başarıyla kapatmasına bağlı olacak.

Sorun sadece cephe ile de sınırlı değil. Cephedeki yıpranma, iki ülkenin ekonomisine, iç politikasına da yansımayı sürdürecek.

Rus Verstka sitesi, 2023’e girerken Rusya siyasi elitinde savaş nedeniyle yaşanan bölünmeyi ele alan bir araştırma yayınladı. Devlet Duması, Federasyon Konseyi ve Kremlin’deki kaynaklara dayandırılan makaleye göre, Rus siyasi elitini savaşla ilgili düşünceleri açısından üç kısma ayırmak gerekiyor: “iktidar partisi”, “barış partisi” ve “sessizler partisi”.

Kremlin’e yakın kaynağın bildirdiğine göre, “iktidar partisi” mensupları kendi aralarında ikiye bölünmüş durumda. İktidar mensuplarının bir kısmı “ara bir nefes alma” taraftarıyken bir kısmı “Ukrayna’yı boğmak“tan yana. İki taraf da savaşın (Putin’den sonra artık bu kelimeyi iktidar mensupları da kullanmaya başladı) istedikleri gibi gitmediğini düşünüyor.

Zira Kremlin’deki kaynağa göre, Rusya yönetimi 2022 sonuna çok da parlak sonuçlarla çıkamadı, Ukrayna’nın askersizleştirilmesi bir yana, ciddi askeri zafer sayılabilecek netice bile elde edemedi. Yeni toprakların işgali ve alelacele yapılan referandumlar da Kremlin’in beklediği sonucu vermedi. Tam da sözde referandumların hemen ardından gerek Donbass, gerek Herson istikametinde Ukrayna’nın başarılı operasyonları bu adımların propaganda etkisini bile sıfırladı. Öte yandan, Kremlin’deki kaynağın Verstka’ya söylediğine göre, Moskova’da yakın gelecekte Herson ve Zaporijya’nın tamamen Ukrayna’nın kontrolüne geçeceği beklentileri var.

Bu nedenle de “birinci grup” diye nitelendirilen (Verstka’ya konuşan kaynak, gruplar arasındaki sınırların kaygan olduğunu vurguluyor) iktidar mensupları cephedeki belirsizliği, Rusların kitlesel olarak ülkeyi terk etme eğilimini, ekonomideki kötüleşmeyi ve iktidara desteğin azalmasını dikkate alarak savaşa bir ara vermek gerektiğini düşünüyor.

Bu gruba göre, ülke yönetimine seferberliğe alınanları silah, mühimmat ve giyimle teçhiz edebilmek, ekonomiyi biraz da olsa toparlamak için zamana ihtiyacı var. Devlet Duması'ndaki kaynaklardan birinin Verstka’ya söylediğine göre, bunun için en az birkaç aya ihtiyaç var.

Kremlin’deki kaynak ise kamuoyundaki olumsuz düşünceleri gidermek için de zaman lazım: 

"Son aylarda her şey yolunda gitseydi, devlet başkanının yıl sonu basın toplantısında veya basın açıklamasında anlatacak bir şeyi olurdu. Savaşla ilgili enformasyon kampanyasını yeniden, düşünülmüş şekilde planlamak gerekiyor”.

Verstka’ya konuşan kaynakların tamamı, bu gruba düşünenlerin sayısının çok fazla olduğunu söylüyor. Özellikle Başbakan Mihail Mişustin ve hükümetin ekonomi kanadının, oligarkların, devlet şirketleri ve büyük holdinglerin yöneticilerinin, Sberbank Başkanı German Gref başta olmakla bankacıların bu gruba dahil olduğu bildiriliyor. Bazı etkili milletvekilleri ve senatörlerin de benzer düşüncede olduğu kaydediliyor.

Ancak Federasyon Konseyi’ndeki kaynağa göre, bu grup sadece savaşın plan doğrultusunda gitmediğini gören, ara verilmesi gerektiğini düşünen, fakat ne yapmaları gerektiğini bilmeyen insanlardan oluşuyor:

“Onlar için bu, bir akıllı ve mantıksal tercih değil, çaresizlik. Bu grubun temsilcileri Rusya’nın savaşı kaybedebileceğini düşünüyor ve bu yenilginin nispeten az ağrılı olması için bir şeyler yapmaları gerektiğini düşünüyor. Gerilimin düşürülmesini isteyen bazı grup temsilcileri ise siyasetten ticarete geçmeyi tercih ediyor. Bunun en bilinen örneği ise Aleksey Kudrin’in Sayıştay Başkanlığından Yandex’e geçmesidir”.

Rusya iktidarındaki diğer grubu ise “savaş partisi” olarak değerlendirmek daha doğru olur. Sayıları daha az, ancak etkileri daha fazla olan bu insanlar gerilimi daha fazla arttırırlarsa, insanları durmadan cepheye göndererek Kiev’e nefes alma fırsatı vermezlerse, Rusya’nın Ukrayna’da zafer kazanacağını ve hatta bu zaferin yakın olduğunu savunuyorlar.

Duma’daki kaynağın sözlerine göre, “savaş partisi” taraftarlarının başını “Kremlin aşçısı” Yevgeni Prigojin ve Çeçenistan başkanı Ramzan Kadırov çekiyor. Birleşik Rusya Partisi’nin ve sistem muhalefetinin bir kısmı da bu cephede yer alıyor. Federasyon Konseyi’ndeki kaynağın Verskta’ya anlattığına göre, Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitri Medvedev’i, Devlet Başkanı Yardımcısı Sergey Kirienko’yu ve Federasyon Konseyi Başkan Yardımcısı Andrey Turçak’ı da gerilimi yükseltme taraftarları arasında yer alıyor. Öte yandan, bazı iş insanlarının da Ukrayna ile savaşta “durmamak gerektiğini” savunanlar arasında olduğu bildiriliyor. Kaynaklara göre, savaş sayesinde bu iş insanları Kremlin’in gözünde “vazgeçilmez” konuma yükseldiler ve bu konumlarını kaybetmemek için geri çekilmemek gerektiğini savunuyorlar.

Kremlin’e yakın kaynak, Putin, iktidar grubu arasında ikincileri, yani savaşı sürdürme fikrini destekliyor. Bugüne kadar Rusya’nın sergilediği tavır da bu kaynağı doğruluyor. Bundan sonraki adımlara gelince, Kremlin’de kaynak, yakında “sıcak zamanlar”ın geleceğini ve iktidarın karar vermesi gerekeceğini söylüyor. Ancak uzmanlara göre, gerilimi yükseltme taraftarlarının somut bir stratejisi yok. Onlar sadece geri çekilmemek gerektiğini savunuyorlar, süreci nasıl devam ettirme konusunda ise bir fikirleri yok.

İktidar partisindeki savaş ve ara taraftarlarından farklı olarak “barış partisi”ne dahil olanlar ve bunu ifade edenlerin sayısı çok değil. Zira kimse “hain” listesine girmek istemiyor.

Özellikle ekonomi çevrelerine dahil olanların büyük kısmı ise Rusya’yı çoktan terk etmiş durumdalar. Devlet Başkanının eski Özel Temsilcisi Anatoli Çubays, Gazprombank Başkan Yardımcısı İgor Volobuev, Tinkoff Bank kurucusu Oleg Tinkov, Oneksim kurucusu Mihail Prohorov, Sberbank’ın eski yöneticileri Leb Hasis, David Rafalovskiy, Yandex kurucusu Arkadi Voloj, oligark Alişer Usmanov, milyarder Aleksey Melniçenko, eski Başbakan Yardımcısı Arkadi Dvorkoviç bu listede bulunanların sadece bir kısmı.

İktidar elitine dahil olan çok sayıda insanın ise ailelerini yurtdışına gönderdikleri biliniyor. Verstka’ya konuşan kaynaklara göre, Rusya parlamentosunun üst ve alt kanadında kendi çocuklarını yurtdışına yerleştirenlerin sayısı bir hayli fazla. Ancak onların bir kısmı bunu açıklamak istemiyor.