Asia Times: Türkiye, tarafsız dış politika yaklaşımına BRICS üyeliğini de mi katacak?

Kanada merkezli yayın organlarından Asia Times'da, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Çin ziyaretinin ve olası sonuçlarının değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Dışişleri Bakanı Hakan fidan'ın Çin ziyareti sırasında ekonomi, nükleer, uzay çalışmaları ve BRICS gibi çok sayıda başlıkta önemli görüşmeler yaptığı belitilen analizde, Türkiye'nin bağımsız duruş ve tarafsız dış politika yaklaşımı ile BRICS üyeliği için de önemli bir sürece girdiğine dikkat çekildi.

Analizde ayrıca, büyük bir ekonomiye ve uluslararası etkiye sahip olan Türkiye'nin olası BRICS üyeliğinin, bloğa önemli bir katkı sağlayacağı tespiti yapıldı.

İşte Asia Times'da yayınlanan analiz:

Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın üç günlük Çin ziyareti, diplomatik ilişkilerin geliştiğine, ikili ticaret ve yatırım bağlarının arttığına ve Türkiye'nin BRICS bloğuna katılımı yönünde önemli bir adım atıldığına dair önemli işaretler verdi.

Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın üç günlük Çin ziyaretinde, Pekin'de Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ve diğer üst düzey Çin hükümet yetkilileriyle bir araya geldi.

Daha sonra Sincan'ın Urumçi ve Kaşgar şehirlerine uğrayan Fidan, burada devam eden Uygur krizine dair çözüm önerilerinde bulundu.

Türkiye, çoğu Sincan'daki zulümden kaçan büyük bir Uygur nüfusuna ev sahipliği yapıyor. Bu arada ABD ve AB de, Çin'in insan hakları sicilini kınamak için burada yaşananlara tepki gösteriyor.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2012'deki ziyaretinden bu yana Sincan'ı ziyaret eden en üst düzey Türk yetkili olan Fidan, Çinli yetkililere;

"Uygurların kültürel hakları ve buradaki yaşamlarına ilişkin dünyadaki ve İslam dünyasındaki algıyı değiştirmek Çin için, bizim için ve herkes için faydalı olacaktır.”

mesajını verdi.

İstanbul'daki Gedik Üniversitesi Güneydoğu Asya Ülkeleri Stratejik Araştırmalar Merkezi Direktörü Sibel Karabel, ABD merkezli Al-Monitor haber sitesine yaptığı değerlendirmede;

"Bu konu iki taraf arasında neredeyse bir tabuydu. Her iki tarafın da konuyu büyük bir olgunlukla ele aldığına inanıyorum."

ifadelerini kullandı.

Fidan ekonomik ilişkilerle ilgili olarak verdiği mesajda ise;

"Çin Türkiye'nin en büyük ikinci ticaret ortağı. Şu anda iki ülke arasında 50 milyar dolara yaklaşan bir ticaret hacmi var. Bunu geliştireceğiz.”

ifadelerini kullandı.

Ancak bu ticaret, Çin'in lehine gelişiyor. Ankara, Çin'in Türkiye'den daha fazla tarım, gıda ve diğer ürünlerde satın alarak bu açığı kapatmasını istiyor. Türkiye ayrıca daha fazla Çinli turistin Türkiye'yi ziyaret etmesini istiyor.

Çin Devlet medyası Global Times'a göre Wang, Çin'in Türkiye'den tarım ürünleri ithalatını genişletmeye ve havacılık dahil olmak üzere kültür, eğitim, turizm ve diğer alanlarda işbirliğini güçlendirmeye istekli olduğunu yazdı.

Hakan Fidan ayrıca Türkiye'de daha fazla Çin yatırımı için yer olduğunu ve eski İpek Yolu ticaret rotasının yeniden canlandırılmasını öngören Orta Koridor projesinin Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi ile potansiyel sinerji taşıdığını belirtti.

Trans-Hazar Uluslararası Ulaşım Rotası olarak da bilinen Orta Koridor, Avrupa'dan Çin'e Türkiye, Gürcistan, Azerbaycan ve ardından Kazakistan ya da Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan üzerinden uzanıyor. Rusya üzerinden geçen kuzey rotasına paraleldir ve kuzey koridoruna göre daha fazla mal taşımaktadır.

Hakan Fidan'ın ziyareti, Türkiye Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar'ın Mayıs ayında Pekin'e yaptığı ve Çin Ulusal Kaynaklar Bakanı, hükümet yetkilileri ve şirket yöneticileriyle bir araya gelerek nükleer ve yenilenebilir enerji, madencilik ve nadir toprak metalleri de dahil olmak üzere mineraller alanlarında işbirliğini görüştüğü ziyaretin ardından gerçekleşti.

Ziyaret sırasında iki ülke arasında enerjiyle ilgili bir Mutabakat Zaptı imzalandı.

China National Nuclear Corporation Overseas ile yapılan görüşmelerde Türkiye'nin üçüncü nükleer santralinin inşası gündemin üst sıralarında yer aldı. Bayraktar'ın ayrıca State Power Investment Corporation ile küçük modüler reaktörler ve hidrojen enerjisi, batarya üreticisi CATL ile de enerji depolama tesisleri konularını görüştüğü bildirildi.

Türkiye'nin bağımsız duruşunu vurgulayan Fidan ayrıca;

“AB ile gümrük birliğimiz varken, BRICS gibi farklı platformlarda çeşitli ortaklarla yeni işbirliği fırsatlarını da araştırıyoruz.”

mesajını da verdi.

Hakan Fidan 10-11 Haziran tarihlerinde Nizhny Novgorod'da düzenlenecek olan BRICS Dışişleri Bakanları Toplantısı'na katılacak.

BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) Eylül 2023'te Johannesburg'da gerçekleştirdikleri zirve toplantısında Suudi Arabistan, Etiyopya, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Arjantin'i bloğa tam üye olmaya davet etti. Bu ülkelerdem dördü bu yılın Ocak ayında katıldı.

BRICS'e üyelik başvurusunda bulunan diğer ülkeler arasında Cezayir, Bahreyn, Bangladeş, Belarus, Bolivya, Küba, Kazakistan, Kuveyt, Filistin, Senegal, Tayland, Venezüella ve Vietnam yer almaktadır.

Bunların hepsinden daha büyük bir ekonomiye ve daha fazla uluslararası etkiye sahip olan Türkiye, bloğa önemli bir katkı sağlayacaktır.

Uluslararası Para Fonu'na göre satın alma gücü paritesi bazında Türkiye, Fransa ile Meksika arasında bir GSYİH ile dünyada 11. sırada yer almaktadır.

Diğer yandan Nisan ayında Türkiye, Çin Ulusal Uzay İdaresi ve Roscosmos tarafından yürütülen Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu programına katılan onuncu ülke oldu.

O dönemde Rusya Bilimler Akademisi Uzay Araştırmaları Enstitüsü Bilimsel Direktörü Lev Zeleny;

"BRICS içinde Ay'ın keşfi konusunda büyük bir işbirliği organize etmeyi düşünüyoruz.Şu ana kadar bunlar sadece plan. Belki de yakın gelecekte BRICS ülkelerinin bir toplantısında bunları tartışacağız."

değerlendirmesinde bulundu.

Gazze'deki savaşla ilgili olarak ise Fidan;

"Bu noktada Çin'in uluslararası duruşunu takdir ediyoruz. Çin'in iki devletli çözümü desteklemesi, ateşkesi desteklemesi ve insani yardıma destek vermesi son derece önemli. Bu bağlamda Çin'in gerçekten iyi bir rol oynadığına, yapıcı bir rol oynadığına inanıyorum."

ifadelerini kullandı.