Observer Research Foundation: Trump'ın yeni dönemi ABD'nin Rusya, Çin ve İran ilişkileri için ne ifade ediyor?

Hindistan merkezli düşünce kuruluşlarından Observer Research Foundation'de 20 Ocakta Beyaz Saray'daki görevi devralacak olan Trump'ın gelişi ile birlikte, ABD'nin Rusya ve Çin ile ilişkilerinin olası geleceğinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Trump'ın ilk dönemindeki Çin ve Rusya konusundaji politikalarına atıflarda bulunulan analizde, Trump'ın göreve geldikten sonra Rusya-Çin ve İran'dan oluşan yeni küresel bloğu yıkmak için hareket edeceği belirtildi.

Analizde ayrıca; Trump'ın Rusya-Ukrayna savaşına yönelik adımlarının ABD'nin Çin ile mücadelesine dair gelişmeleri belirleyeceğine dikkat çekildi.

İşte Observer Research Foundation'da yayınlanan analiz:

Başkan seçilen Donald Trump'ın ikinci dönemi, daha şimdiden Biden yönetiminden farklı bir küresel politikanın ortaya çıkacağına işaret ediyor.

Trump, Çin'in yükselişine karşı koymak için Washington'un odağını Avrupa'dan Hint-Pasifik bölgesine kaydırmayı hedefliyor.

Trump bunu Kiev ve Moskova arasındaki müzakereleri kolaylaştırarak Ukrayna savaşını sona erdirerek yapmak istiyor. Ayrıca bu hamlesi ile olgunlaşmakta olan Moskova-Pekin ve Moskova-Tahran ortaklığını bölmeyi umuyor.

Ancak seçilmiş Başkan Trump, bunları nasıl yapmayı planladığından henüz bahsetmedi.

Amerika Birleşik Devletleri'nin Ukrayna'ya yönelik politikasının Trump döneminde değişecek olmasına rağmen Kremlin Trump'ın zaferine temkinli yaklaşıyor çünkü Trump ilk döneminde Moskova ile ilişkileri geliştirmek istemesine rağmen bunu başaramadı.

İkinci olarak Moskova, Trump'ın Avrupa güvenlik mimarisi konusunda Moskova'nın taleplerini yerine getirebileceğine şüpheyle yaklaşıyor.

Bu arada Trump, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ülkelerinin savunma harcamalarını arttırmalarını ve ateşkes sağlanırken Ukrayna'yı silahlandırmaya devam etmelerini istiyor.

Ukrayna'da oyunun sonu mu?

Kampanyasının ilk günlerinden bu yana Trump, seçilmesi halinde savaşı “24 saat içinde” sona erdireceğini iddia etti. Trump planlarını ana hatlarıyla açıklamamış olsa da yardımcılarından birkaç öneri geldi.

Eylül ayında, seçilmiş Başkan Yardımcısı J.D. Vance, çatışmanın mevcut hatlarda dondurulması, ağır tahkimatlı bir askerden arındırılmış bölge oluşturulması, Ukrayna'ya güvenlik garantileri verilmesi ve Ukrayna'nın NATO'ya katılmayacağı konusunda Moskova'ya güvence verilmesi planını sundu.

Trump döneminde Ulusal Güvenlik Konseyi'nin eski Genelkurmay Başkanları Keith Kellogg ve Fred Fleitz tarafından sunulan bir başka plan ise ABD'nin Ukrayna'ya askeri yardımının Kiev'in Moskova ile müzakere etmesi ve NATO üyeliğini askıya alması koşuluna bağlı olmasını öneriyordu.

Yaptırımların hafifletilmesi Moskova'nın müzakere isteğine bağlı olacak ve Ukrayna'nın yeniden inşası için kullanılmak üzere Rusya'nın enerji ihracatından elde edilen gelire vergi uygulanacaktı.

Keith Kellogg'un Rusya ve Ukrayna özel temsilcisi olarak atanmasıyla birlikte Washington'un savaşa yönelik politika yaklaşımı muhtemelen bu planı yansıtacaktır.

Ukraynalı yönetici elitler, çatışmayı sona erdirme şartlarının bazı toprakların Rusya'ya bırakılmasına yol açacağının farkında olsa da, müzakerelerdeki resmi tutum, Rusya'nın 2014'te ilhak ettiği Kırım da dahil olmak üzere işgal ettiği tüm topraklardan çekilmesi gerektiği yönünde. Ancak Rusya için Ukrayna'daki savaş sadece toprakla ilgili değil zira Moskova Ukrayna'nın NATO'ya katılmayacağına ve tarafsız kalacağına dair garanti istiyor.

Ancak görevden ayrılan ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna'ya uzun menzilli Ordu Taktik Füze Sistemlerini (ATACM) kullanma izni vererek çatışmayı önemli ölçüde tırmandırdı.

Biden'ın çatışmayı şiddetlendiren Ukrayna'yı silahlandırmaya yönelik son çabaları, muhtemelen Trump yönetimini Kiev'e destek vermeye devam etmeye sürükleme arzusundan kaynaklanıyor.

Ukrayna şu anda ATACMS ve İngiliz-Fransız Storm Shadow füzelerini Rusya'nın Bryansk ve Kursk bölgelerine ateşliyor. Bu durum Putin'in Rus nükleer doktrininde nükleer silah kullanım eşiğini düşüren değişiklikleri onaylamasına yol açtı.

Putin ayrıca Batı'ya karşı bir kararlılık göstergesi olarak ve kırmızı çizgileri yeniden vurgulamak ve daha fazla tırmanmayı durdurmak için Ukrayna'nın Dnipro kentindeki bir sanayi tesisine orta menzilli balistik füze 'Oreshnik'i fırlattı. Putin'e göre, kuşkulara rağmen, çatışmada marjinal bir gerileme umudu var. Ayrıca Avrupa'nın güvenliği konusunda ABD ile diyalog arayışında olacak ancak Washington'un bu konudaki tutumu belirsiz.

Rusya-Çin ve Rusya-İran ortaklığının bölünmesi üzerine

Trump'ın Rusya-Çin ve Rusya-İran ortaklığını bozma arzusunun gerçekleşmesi tahmin ettiğinden daha zor olabilir.

Pekin, Moskova'nın en büyük ticaret ortağıdır ve 2014 yılında 88 milyar ABD doları olan ikili ticaret 2024 yılında 240 milyar ABD dolarına yükselecektir.

Yaptırımlar nedeniyle Batı'da pazarları daralan Çin, askeri, ekonomik, kritik teknoloji, enerji ve diğer sektörlere yayılan işbirliğiyle Rusya için çok önemli bir ortak olarak ortaya çıktı. Pekin, Moskova'nın doğuya dönme ve tedarik zincirlerini Avrupa'dan Asya'ya kaydırma stratejisinde önemli bir paydaştır.

Ukrayna'nın işgaliyle birlikte Moskova'nın Çin'e olan bağımlılığı daha da arttı ve Çin yuanı Rusya'da önemli bir rezerv para birimi haline geldi.Çin bankalarının ruble işlemlerini gerçekleştirmemesi ve Çin'in Batı'daki ticari çıkarları nedeniyle bazı yaptırımlara ve ihracat kontrol düzenlemelerine uyması konusundaki endişelerle artan asimetriye rağmen, her iki ülkenin de Batı ile ortak şikayetleri olduğu için Çin, Moskova için hala önemli bir ortak olmaya devam ediyor.

Bu durum, her iki ülkenin de Batı'ya alternatif bir jeoekonomik çerçeve oluşturmayı amaçladığı Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve BRICS gibi bölgesel ve çok taraflı örgütler içindeki Rusya-Çin işbirliğine de yansımaktadır.

Dolayısıyla, artan siyasi-ekonomik etkileşimle birlikte Moskova'nın Çin'den kopma ihtimali oldukça düşük görünüyor.

Benzer şekilde İran söz konusu olduğunda, Moskova-Tahran ortaklığı 21. yüzyılda Rusya'nın İran'a nükleer enerjisini geliştirmesinde yardımcı olması ve S-400 Füze Savunma Sistemi gibi gelişmiş askeri platformların teslimatını hızlandırmak için yapılan görüşmelerle gelişti.

İran ise 2022'den bu yana Rusya'ya insansız hava aracı tedarikini arttırdı. İran, Rusya'yı Hint Okyanusu'na bağlayan Uluslararası Kuzey-Güney Ticaret Koridoru'nda kritik bir düğüm noktası olması nedeniyle Moskova için önemli bir bölgesel oyuncu. Ayrıca İran, ŞİÖ ve BRICS gibi hükümetler arası ve çok taraflı örgütlerde önemli bir ortaktır.

Trump 2.0, Trump 1.0'ın bir tekrarı mı olacak?

Trump'ın 2016'da Beyaz Saray'a gelişi, Amerika'nın Rusya ile ilişkilerinde bir sıfırlanma ihtimalini beraberinde getirdi ve bu nedenle Moskova tarafından iyi karşılandı. Yine de kampanya vaatlerine rağmen Moskova'nın umutları boşa çıktı.

Trump'ın selefi tarafından uygulanan yaptırımlar devam etti ve kaldırılması için ABD kongre komitelerinin onayı gerekti.

İlk Trump yönetimi, Rusya'dan Baltık Denizi üzerinden Avrupa'ya gaz taşımayı amaçlayan Kuzey Akım 2 denizaltı doğalgaz boru hattına yaptırım uygulayarak Rusya'ya, özellikle de Rus enerjisine karşı daha fazla yaptırım uygulamaya devam etti. Ayrıca, Trump'ın ilk döneminde ABD Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması'ndan (INF) çekildi.

Bu nedenlerle Trump 2.0 döneminde Moskova'yı nasıl bir geleceğin beklediği belirsizliğini koruyor.

Rusya'nın Avrupa'nın güvenliğine ilişkin kaygıları giderilmediği gibi, ABD'nin Moskova'ya uyguladığı yaptırımların kaldırılması da pek olası görünmüyor. Zira Rus Sıvılaştırılmış Doğal Gazına (LNG) yönelik yaptırımlar gibi bazı yaptırımlar, Amerikan LNG ihracatını arttırdığı için ABD'nin işine yarıyor.

Ayrıca, Rusya'nın dondurulmuş devlet varlıklarının (300 milyar ABD Doları değerinde) çözüleceği şüpheli ve Rusya'nın bu fonların Ukrayna'nın yeniden inşasında kullanılmasını veya yeniden inşaya katkıda bulunmak için gelecekteki enerji satışları üzerinden vergi ödemeyi kabul etmesi olası değil.

Dolayısıyla, Trump Moskova'ya bazı tavizler vererek Ukrayna'daki çatışmayı sona erdirmeye çalışsa da, 2025 yılında kalıcı ve uzun vadeli bir barışın sağlanması pek olası değil.