War on the Rocks: Türkiye Balkanlar'da dengeleyici bir güç olarak ortaya çıkıyor!

ABD merkezli yayın organlarından War on the Rocks'da, Türkiye'nin özellikle Sırbistan ve Arnavutluk gibi aktörlerle ilgili attığı adımların ve Balkanlar'daki hamlelerinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2000'li yıllarda iktidara gelmesinin ardından Türkiye'nin, çeşitli Balkan oyuncuları arasında bir arabulucu ve dengeleyici olarak başarılı bir strateji ortaya koyduğu belirtilen analizde, gelinen noktada da bu stratejisini savunma sanayi gibi yeni başlıklarla desteklediğine dikkat çekildi.

Analizde ayrıca; Türkiye'nin özellikle Ukrayna'daki savaşının Balkanlar'a yayılması endişesi ortaya çıktığında, kendisini bölgede istikrar sağlayıcı bir güç ve NATO ortağı olarak konumlandırmaya çalıştığı tespiti yapıldı.

İşte War on the Rocks'da yayınlanan analiz:

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın son Balkan turunun ardından, Türkiye'nin memnun olmak için çok sayıda nedeni var.

Arnavutluk'u 10 Ekim 2024 tarihinde ziyaret eden Türk Cumhurbaşkanı Erdoğan, Arnavutluk Başbakanı Edi Rama'ya belirsiz sayıda kamikaze uçağı bağışlama sözü verdi ve iki lider Balkanlar'daki en büyük caminin açılışını birlikte yaptı.

Ertesi gün Erdoğan Belgrad'ı ziyaret etti ve burada Sırp mevkidaşı Aleksandar Vucic ile olası bir insansız hava aracı programı da dahil olmak üzere askeri işbirliğini görüştü.

Erdoğan'ın 2000'li yıllarda iktidara gelmesinin ardından Türkiye, çeşitli Balkan oyuncuları arasında bir arabulucu ve dengeleyici olarak daha başarılı bir şekilde hareket etmesini sağladı.

Erdoğan'ın geçtiğimiz ay gerçekleştirdiği çifte ziyaret, Türkiye'nin sadece Balkan güvenlik meselelerinde daha aktif hale geldiğini değil, aynı zamanda Ankara'nın gözünde bölgenin en etkili iki etnik grubu olan Sırplar ve Arnavutlarla ilişkilerini dengelemede başarılı olduğunu da gösteriyor.

Bu politika, Türkiye'nin başta Sırbistan olmak üzere Sırp Cumhuriyeti ve Arnavutluk ile Kosova'daki Arnavutlara yönelik bir dizi açılımıyla hayata geçirildi. Şimdi Erdoğan'ın ticari ilişkileri, her iki grubun liderleriyle de diğerini tamamen yabancılaştırmadan ilişki kurmasını sağladı.

Ankara oyuna dahil oldu

Türkiye'nin Bosna İç Savaşı (1992-95) sırasında Bosnalı Müslümanlara verdiği destek ve Orta Asya'da Sovyet sonrası Türk cumhuriyetlerinin ortaya çıkışı, Soğuk Savaş'ın getirdiği kısıtlamalardan sonra Avrasya'da yeni bir angajman olduğunu göstermiştir.

Ankara için Balkanlar, Erdoğan dönemi ile birlikte Türk dış politikasının başarılı olduğu bir bölge haline geldi.

Ancak Türkiye'nin önünde süregelen bir zorluk var. Ülke; Sırplar ve Arnavutlarla, özellikle de Kosovalı Arnavutlarla ilişkilerini nasıl dengeleyecek?

Gerçekten de, bu iki etnik grup arasında bir denge kurmanın zorluğu, Ankara bölgede diplomatik bir aktör ve silah ihracatçısı olarak daha iddialı hale geldikçe daha da artmıştır.

Ankara'nın şu anda karşı karşıya olduğu zorluğu anlamak için öncelikle bölgedeki rolünün nasıl gelişmeye devam ettiğini anlamak gerekir.

Ankara, Balkanlar'da hızla büyüyen savunma sanayii için yeni pazarlar ve müşteriler görüyor. Paranın ötesinde Balkanlar, ülkenin yerli savunma sanayinde gündemini ilerletebileceği bir başka alan olarak hizmet ediyor.

Dahası, Balkanlar başka şekillerde de siyasi getiri sağlıyor.

Diğer yandan bölgede artan Türk aktivizmi, Ankara'nın Batı ile bağlarının kopuşunu da yansıtıyor. Balkanlar artık Erdoğan'ın Batı'ya karşı meydan okuyabileceği ya da koşullara bağlı olarak Batı ile daha işbirlikçi bir temelde ilişki kurabileceği bir alan olarak ortaya çıktı.

Aynı zamanda, Ukrayna'daki savaşının Balkanlar'a yayılması endişesi ortaya çıktığında Türkiye, kendisini bölgede istikrar sağlayıcı bir güç ve NATO ortağı olarak konumlandırmaya çalıştı.

Haziran 2023'te Kosovalı Sırpların boykot ettiği seçimlerin ardından Kosova'nın Sırp nüfuslu belediyelere Arnavut belediye başkanları atamasının ardından Macar ve İtalyan Kosova Gücü barış gücü askerlerinin yaralandığı şiddet olayları meydana geldi.

Bunun üzerine NATO Kosova Gücü'nü 700 askerle takviye etti ve Türkiye de 65. Mekanize Piyade Tugayı'nın 500 üyesiyle katkıda bulundu. Türkiye misyona en büyük katkı sağlayan ülkelerden biri olmaya devam etti.

Ekim 2023'te Banjska köyünde Kosova polisi ile silahlı bir Sırp grup arasında çıkan silahlı çatışmanın ardından Türk Tümgeneral Özkan Ulutaş Kosova Gücü'nün ilk Türk komutanı oldu ve Eylül 2024'e kadar bu görevi sürdürdü.

Bunun da ötesinde Türkiye, 2028 yılına kadar tam teşekküllü bir orduya dönüşmesine yardımcı olmak üzere Kosova Güvenlik Güçleri'ni eğitiyor ve donatıyor.

Diğer yandan Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic 2020 ve 2022 yıllarında Türk insansız hava araçlarını satın almakla ilgilendiğini ifade etti. Sırbistan şu anda Batı Balkanlar'daki en büyük insansız hava aracı operatörü olduğu için komşuları da aynı kabiliyete sahip olmak istiyor.

Mayıs 2023'te Kosova Güvenlik Güçleri, Kosova'nın kuzeyinde Sırp nüfusun yoğun olduğu ve tam olarak hükümetlerinin kontrolü altında olmayan belediyelerde kullanılabilecek beş adet Bayraktar TB2 saldırı dronu teslim aldı. Bu gelişmenin ardından İHA'ların Kosova'ya teslim edilmesine kızan Sırbistan, Türkiye'den İHA satın alma planından vazgeçerek Birleşik Arap Emirlikleri üretimi İHA'ları tercih etti.

Ancak bu gelişmeye rağmen Ankara, Sırplar ve Arnavutlar arasındaki bağları dengelemeye devam ediyor.

Ankara ve Belgrad 2019 yılında askeri-endüstriyel işbirliğini içeren bir anlaşma imzalayarak Ankara'nın Belgrad'a teknoloji ve know-how transfer etmesine olanak sağladı ve bu anlaşma Ankara'nın Avrupa savunma pazarları için sıçrama tahtası görevi görecek.

NATO tarafından onaylanan bir başka proje de 2023 yılında Türk ve Sırp üniversitelerinden araştırmacıları bir araya getirerek NATO sınır ülkelerine yönelik bir nükleer saldırıya karşı erken uyarı sistemi geliştirmeyi amaçlıyor.

Sonuç

Türkiye ile Arnavut ve Sırp ortakları arasındaki çıkar örtüşmesi ve ilgili liderlerin işlemsel ve pragmatik doğası, bu modelin devam etmesine yardımcı olacaktır.

Görünen o ki Türkiye, Batı ile bazen çatışan bazen de işbirliği yapan politikasını sürdürecek ve Balkanları Batı ile bir çalışma gündemi ve kaldıraç olarak kullanmaya devam edecektir.

Türkiye'nin bölgesel bir güvenlik sağlayıcısı olarak üstlendiği yeni rolün bu dengeyi daha değişken hale getirip getirmeyeceği yerel elitlere bağlı.

Belgrad ve Tiran'ın son yıllarda yakınlaşması, her iki ülkedeki politika yapıcıların bölgesel dengenin kendi ülkelerine bağlı olduğuna inandıklarını gösteriyor.

Odadaki fil ise hala çözülmemiş Kosova meselesidir ve AB arabuluculuğundaki görüşmelerin başarısızlığı Kuzey Kosova'da şiddet riski yaratmaktadır. Balkanlar'da savaş olası değildir; bölge Batı güvenlik yapılarına derinden bağlıdır, NATO caydırı

Gelinen noktada Ankara, Sırplar ve Kosovalı Arnavutlar arasındaki görüşmelerin çıkmazdan kurtulmasına yardımcı olmak için siyasi gücünü kullanarak AB'nin çabalarını desteklemekle iyi yapacaktır.