Foreign Policy Research Institute: ABD-Rusya nükleer restleşmesi ve Avrupa

ABD'nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Foreign Policy Research Institute'de, Rusya ve ABD arasında yaşanan nükleer restleşmenin ve Rusya'nın Oreshnik füzesi kullanımı ile Avrupa'ya hangi mesajları verdiğine dair değerlendirmelerin yapıldığı bir analiz yayınlandı.

Rusya'nın Oreshnik füzesini kullanmasının, nükleer tehditlerini daha inandırıcı hale getirme çabasının bir parçası ve Avrupa'ya bir mesaj niteliğinde olduğu belirtilen analizde, bu gelişmelerin Avrupa devletleri için büyük bir uyarı niteliğinde olduğu tespiti yapıldı.

Analizde ayrıca; Rusya ve ABD arasındaki nükleer mücadele hamlelerine dair ayrıntılara yer verildi.

İşte Foreign Policy Research Institute'de yayınlanan analiz:

Geçtiğimiz hafta Rusya, birden fazla nükleer ya da konvansiyonel savaş başlığı taşıyabilecek şekilde tasarlanmış özel yapım bir füzeyle bir nükleer saldırı simülasyonu gerçekleştirdi.

Rusya'nın 'Oreshnik' adını verdiği füze, Avrupa'daki hedefleri vurmak üzere tasarlanmış en son Rus füzesi olarak kayıtlara geçti.

Füze, ABD'deki hedefleri vurmak üzere tasarlanmış bir karayolu mobil füzesi olan RS-24'ün ilk aşama güçlendiricisi kullanılarak inşa edilen RS-26'nın sözde bir varyantı olarak tanımlanabilir.

RS-26 2011'de ilk kez test edildi ancak hiçbir zaman konuşlandırılmadı. Ancak bu füzenin savaşta kullanılmasıyla Avrupa'ya Rusya'nın orta menzilli nükleer saldırılar için güvenilir bir teslimat sistemine sahip olduğu mesajının verilmesi amaçlanıyor.

Bu, Rusya'nın nükleer tehditlerini daha inandırıcı hale getirme çabasının bir parçası ve Avrupa'da gerilimin devam edeceğinin habercisi.

Diğer yandan bu gelişmelerin arka planında Rusya-Batı ilişkilerinin tamamen çöküşü yatmaktadır. Bu gerileme, Avrupa'yı istikrarsızlaştıran ve Avrupa ülkelerini bir kez daha bölgesel çatışma ihtimaline hazırlanmak zorunda bırakan Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden kaynaklanmaktadır.

Bu gerilimlerin bölgedeki füze yayılımı üzerinde açık bir etkisi olmuştur. Füze yayılmasının kökleri 21. yüzyılın başlarına, silah kontrol anlaşmalarının kademeli olarak ortadan kalkmasına ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Avrupa güvenliğinin altüst olmasına kadar uzanmaktadır.

Oreshnik/RS-26'nın kullanımı, Avrupa başkentlerinde Avrupa-Rusya ilişkilerinin geleceğine dair karar alma süreçlerini etkilemeyi amaçlıyor. Bu klasik bir Rus stratejisi ve Moskova'nın SS-20 füzesinin konuşlandırılması ve geliştirilmesi konusundaki süreci anımsatıyor.

Diğer yandan bu gelişme, Avrupa'da istikrarsızlığın devam edeceğini, silah kontrolünün gerilimi azaltmak için kullanılmasının her zamankinden çok daha zor olacağı bir geleceğe işaret etmekte ve şu anda gerçekleşmekte olan silahlanmanın gelecekte de devam edeceğini göstermektedir.

SS-20 Klonu ve yenilenen yetenekler

RS-26'nın kökleri Soğuk Savaş dönemine dayanmaktadır. Sovyetler Birliği'nin Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmelerinde (SALT) kabul ettiği sınırlamaları aşmak için geliştirdiği balistik füze olan SS-20'nin halefidir.

SS-20'nin geliştirilmesi ve konuşlandırılması Washington ve NATO ittifakını stratejik ve siyasi bir sorunla karşı karşıya bıraktı. Füze birden fazla nükleer savaş başlığı taşıyabiliyor ve Sovyetler Birliği'nin toprak sınırları içinden Avrupa'ya ateş edebiliyordu.

Bu, Sovyetler Birliği'nin artık füzeleri NATO kuvvetlerine çok daha yakın ve dolayısıyla saldırıya daha açık oldukları Varşova Paktı ülkelerine konuşlandırmak zorunda olmadığı anlamına geliyordu. Amerika Birleşik Devletleri ve NATO'nun buna karşılık gelen bir sistemi yoktu, bu da ikinci büyük soruna yol açtı.

Sovyetler Birliği, amaca yönelik olarak inşa edilmiş bir dağıtım sistemiyle NATO topraklarını nükleer silahlarla vurabilirken, aynı zamanda daha uzun menzilli füzelerle ABD hedeflerini vurmakla tehdit edebilirdi. Bu durum NATO için bir ikilem yaratıyordu.

Rusya, Amerika Birleşik Devletleri'ni vurmak için tasarlanan silahları kullanmadan Avrupa'daki hedefleri vurabilirdi. Bu da Avrupa'da sınırlı bir nükleer savaş durumunda ABD liderinin müttefik bir üçüncü ülkeye yapılacak bir saldırıya karşılık vermek için Sovyet nükleer karşı saldırısını göze almak zorunda kalacağı anlamına geliyordu.

Euromissiles 2.0

Bush yönetimi 2002 yılında füze savunma sistemlerinin konuşlandırılmasına katı sınırlamalar getiren Anti-Balistik Füze (ABM) Anlaşmasından çekilmiştir. Bu anlaşmanın temelinde yatan ilke, her iki tarafın da stratejik füze saldırılarına karşı savunmasızlıktan kurtulmanın yolunu inşa etmeye çalışmamasıydı.

İki tarafın da nükleer bir savaşı “kazanamayacağı” temel fikri, karşılıklı silahların azaltılmasına olanak tanımıştır. Bu aynı zamanda caydırıcılık teorisinin de en temel bileşenidir. Caydırıcılık, karşılıklı yıkım tehdidinin nükleer silahların kullanılmasını engellemesi ve böylece ilk saldırıyı yapmaktan kaçınmak için olumlu bir teşvik yaratması nedeniyle işe yarar.

Bu caydırıcılığı sağlayan Amerikan yapımı sistemlerden ilki Typhon'dur. Typhon füze fırlatma sistemi iki orta menzilli füzeyi fırlatmak üzere tasarlanmıştır. Sistem, SM-6 balistik füzesi ve Tomahawk seyir füzesi fırlatabilir ve bu füzeler nükleer başlıklarla fırlatılabilir.

Typhon Filipinler'de konuşlandırılmış ve bir eğitim tatbikatı için Danimarka'ya gönderilmiştir. Sistem konvansiyonel olarak silahlandırılmıştır ve 2026 yılından itibaren Almanya'da rotasyonel olarak konuşlandırılması planlanmaktadır.

Bu konuşlandırma anlaşmasının 2024 yılında duyurulması, Putin'in Oreshnik/RS-26'nın geliştirilmesi, konuşlandırılması ve şimdi Ukrayna'da savaşta kullanılması için gösterdiği sayısız nedenden biridir.

Avrupa'daki dinamikler ise çok düşündürücü. Bu dinamikler 1970'lerin sonunda Sovyetlerin SS-20'yi geliştirmesi ve NATO'nun ABD sistemlerini Almanya'da konuşlandırma kararını anımsatmaktadır.

Bu kez aradaki fark iki yönlüdür.

Birincisi, şu anda geliştirilmekte olan ABD ve Avrupa sistemleri kesinlikle konvansiyonel olarak silahlandırılmıştır. Bununla birlikte, ikinci bir Trump yönetimi Tomahawk füzesi için savaş başlığı seçeneklerini yeniden gözden geçirebilir ve bu da nükleer silahlı bir seyir füzesi varyantı için kapıyı açabilir.

Buna karşın RS-26 nükleer bir rol için tasarlanmış gibi görünmektedir. Bununla birlikte, Ukrayna'yı vurmak için kullanılan varyant açıkça konvansiyonel bir yük taşıyordu, bu da Rusya'nın sadece konvansiyonel bir yüke sahip belirli sayıda Oreshnik/RS-26 füzesi konuşlandırabileceğini gösteriyor.

İkinci olarak, Avrupa'daki durum 1987'den bu yana önemli ölçüde değişmiştir. Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya artık füze geliştirme ve üretme konusunda neredeyse tekel konumunda değildir.

Avrupalı ve Asyalı füze üreticileri artık Avrupa'ya yayılan füzelerle karşılaştırılabilir sistemler üretme kapasitesine sahiptir. Örneğin Avrupalı füze üreticisi MBDA, Tomahawk ve 9M729 kabiliyetlerini taklit edecek bir “derin vuruş” seyir ve gemi savar füzesi geliştirmekte olup, bu füzenin ilk etapta Batı Avrupa'da konuşlandırılması ve Doğu Avrupa ülkelerine de satılması planlanmaktadır.

Güney Kore bir dizi balistik füze üretmekte ve Polonya ile birlikte şu anda Ukraynalılar tarafından kullanılan Amerikan ATACMS'lerine benzer uzun menzilli topçu roketleri üzerinde çalışmaktadır. Fransa ve İngiltere, kamyonlarda taşınmak üzere kolaylıkla modifiye edilebilecek çok yetenekli Storm Shadow/SCALP seyir füzelerini üretmektedir.

Bu sistemlerin yaygınlaşması, hem ABD'nin hem de Rusya'nın yakın gelecekte füze konuşlandırmalarını kısıtlama konusunda ellerinin çok daha sınırlı olacağı anlamına gelmektedir.

Basitçe ifade etmek gerekirse: her iki tarafın da müttefikleriyle birlikte birbirlerinden taviz talep ettiği ikili bir anlaşmaya kolayca varılabileceğini ve bunun uygulanabileceğini düşünmek artık gerçekçi değil.

ABD ve Rusya gelecekte bir noktada yeniden masaya oturup belirli füze konuşlandırmalarına sınır getirilmesini tartışmanın ortak çıkarlarına uygun olduğuna karar verebilirler. Ancak Avrupa şu anda Ukrayna'da devam eden savaş ihtimali ve ABD'nin NATO ülkelerinin savunmalarını güçlendirmeleri için gösterdiği yoğun çabayla boğuşurken, Avrupa'nın yakında çeşitli orta menzilli füze sistemleriyle dolup taşacağı neredeyse kesin.

Bu durum ikili silah kontrolünü tartışmalı hale getirecek ve Ukrayna'daki savaş sona erdiğinde ya da durduğunda rövanşist bir Rusya ile en iyi nasıl başa çıkılacağı konusunda Avrupa içi anlaşmazlıkları şiddetlendirecektir.