İngiltere merkezli yayın organlarından The New Arab'da Türkiye'nin artan bölgesel ve küresel etkisinin ve bu artan etkinin Avrupa ile ilişkilerine yansımalarının değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Avrupa'nın Türkiye'nin giderek daha önemli bir ortak olarak ortaya çıkmasıyla birlikte savunma stratejisini yeniden ayarlamaya başladığı belirtilen analizde, Avrupalı politika yapıcıların Erdoğan'ın "Avrupa'nın güvenliği Türkiyesiz düşünülemez" iddiasına giderek daha fazla katıldığı belirtildi.

Analizde ayrıca Doğu Akdeniz'den Ortadoğu'ya Suriye'den Rusya-Ukrayna savaşı ve Avrupa'nın güvenliğine kadar çok sayıda başlıkta Türkiye'nin etkisine dair değerlendirmelere yer verildi.

İşte The New Arab'da yayınlanan analiz:

2025 yılında Avrupa, Türkiye'nin giderek daha önemli bir ortak olarak ortaya çıkmasıyla savunma stratejisini yeniden ayarlıyor.

Türkiye'nin AB ile savunma bağları, Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi'ne katılımı ve Polonya ile mühimmat üretimi, Romanya'ya araç tedariki ve Portekiz ile deniz işbirliği gibi ortak projelerle güçlendi.

Erdoğan, Türkiye'nin AB'nin savunma alımlarına ve Ukrayna'nın yeniden inşası planlarına katılması konusunda ısrar ederek Avrupa savunma planlamasında etkin olmayı talep etti.

Gelinen noktada Avrupa onu dinliyor gibi görünüyor.

Aslında bu değişim, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminde Ukrayna ve NATO'ya yönelik öngörülemeyen Amerikan desteğinin, artan gümrük vergileri ve Avrupa ülkelerinin kendi güvenlikleri için daha fazla sorumluluk almaları yönündeki baskının damgasını vurduğu yeni bir dönemi takip ediyor.

Buna karşılık Avrupa da Türkiye'ye yöneliyor ve birçok Avrupalı politika yapıcı Erdoğan'ın "Avrupa'nın güvenliği Türkiyesiz düşünülemez" iddiasına katılıyor gibi görünüyor.

Gerçekten de Ankara NATO'nun en büyük ikinci daimi ordusuna sahip ve Karadeniz, Doğu Akdeniz ve Orta Doğu/Kuzey Afrika bölgelerinde Rusya'yı dengeleyebilecek ve AB'nin güvenlik çıkarlarını tamamlayabilecek hayati stratejik konuma sahip.

Carnegie Endowment for International Peace Kıdemli Araştırmacısı Alper Coşkun'a göre hem Rusya'nın Ukrayna'yı işgali hem de ABD'nin güvenilirliğinin azalması Türkiye'nin Avrupa için değerini arttırdı.

Alper Coşkun yaptığı değerlendirmede;

“Türkiye'nin savunma sanayisini geliştirmedeki başarısının yanı sıra, ölçek ve hazırlık seviyeleri açısından savaşa hazır kabiliyetleri Türkiye'nin gücüne güç katıyor. Bu da Türkiye'nin elini güçlendirecek ve siyasi faydalar sağlayacaktır”

ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki nüfuzuna uyum sağlamak

Son on yılda Türkiye, İtalya, İngiltere ve İspanya gibi bazı Avrupa devletleri için işbirlikçi bir ortak olarak görülse de Fransa, Almanya ve Yunanistan gibi diğerleriyle anlaşmazlıklara yol açan iddialı bir dış politika benimsedi.

Bu ülkeler, Rusya'ya karşı Ankara ile yakınlaşmanın önemini kabul etmekle birlikte, Türkiye'nin Doğu Akdeniz gibi başka yerlerdeki etkisine yönelik karışık tepkiler var.

Avrupalı meslektaşlarına kıyasla İtalya, göç yönetimi de dahil olmak üzere çeşitli konularda Türkiye ile ilişki kurma konusunda daha istekli.

Her iki ülke de Trablus'taki uluslararası tanınırlığa sahip hükümeti desteklerken aynı zamanda Tobruk'taki rakip Doğu hükümetiyle de ilişki kurarak Libya'ya ilgi duyuyor ve ülkeyi gecikmiş bir siyasi çözüme doğru yönlendirmeye yardımcı olma potansiyeline sahipler.

Fransa, Türkiye ile ısınan ilişkilerine rağmen, özellikle deniz anlaşmazlıkları konusunda Yunanistan ve Güney Kıbrıs'ı desteklemesi ve Türkiye'nin münhasır ekonomik bölgelerde (MEB) doğalgaz sondajı yapması nedeniyle Ankara ile daha gergin bir geçmişe sahip.

Dahası, Türkiye ve Brüksel Kıbrıs'ın statüsü konusunda çatışıyor ve Erdoğan yakın zamanda kuzey ve güney yönetimleri arasında ‘iki devletli çözüm’ çağrısında bulundu.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un 2020'de Doğu Akdeniz'deki sondaj çalışmaları nedeniyle Türkiye'ye AB çapında yaptırım uygulanması çağrısında bulunduğu ve Türkiye'nin artan bölgesel etkisi karşısında NATO'yu “beyin ölümü gerçekleşmiş” olarak nitelendirdiği göz önüne alındığında, bu isteksiz bir yaklaşım değişikliği olsa da, Paris içinde stratejik bir değişime işaret ettiği kesin.

Bölgesel dengeler ve Avrupa-Türkiye entegrasyonu

Suriye'ye gelince, Fransa ve Almanya gibi Avrupalı aktörlerin suskunluğuna rağmen, Türkiye'nin Şam'ın yeni hükümeti üzerindeki etki derecesinin, Suriye'nin geleceğinde söz sahibi olmak için Ankara ile işbirliği yapmaları gerektiği anlamına geldiğini kabul etmiş görünüyorlar.

En önemlisi de bu faktörler Türkiye'nin bölgesel etkisini daha da arttıracak.

Türkiye'nin Orta Doğu'dan gelen karşı oynadığı etkili rol, Avrupa'nın güvenliği açısından önemini daha da pekiştirdi.

Meloni, Avrupa'nın Türkiye ile bağlar kurma arzusunu temsil etse de, AB bir bütün olmaktan çok uzak ve Meloni'nin Ankara ile nasıl ilişki kurulacağı konusunda bloğun kararsızlığına meydan okumaya çalıştığı açık.

Pek çok kritik dış politika meselesinde olduğu gibi, AB'nin uzun zamandır üye devletler arasında ikili ilişkiler ve çatışan çıkarlar, uyumlu bir blok olarak hareket etmesini engelliyor.

Bu durum muhtemelen Avrupa koordinasyonunu tam anlamıyla bütünleştirme çabalarını da engelleyecektir.

Sonuç

Sonuç olarak, Türkiye'nin jeostratejik konumu ve savunma başta olmak üzere AB'ye yönelik açılımları, hayati bir ortak olarak rolünü ilerletmesine neden oluyor.

Ancak, özellikle Avrupa devletlerinin Türkiye'ye yönelik farklı görüşleri, özellikle de AB'nin kendisi ile bazı üye devletler arasındaki farklılıklar konusunda zorluklar devam etmektedir.

Yine de Avrupa, özellikle Ukrayna'daki savaş devam ederken ve Trump'ın öngörülemezliği sürerken, Ankara ile yakınlaşma konusunda kesinlikle daha fazla baskı hissedecektir.