ABD'nin önemli yayın organlarından TIME Dergisi'nde Trump'ın açıkladığı gümrük tarifelerinin hedeflerinin ve olası sonuçlarının değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

ABD Başkanı Donald Trump, düzinelerce ülkeye daha yüksek gümrük vergisi oranlarını ilan etmesinin ardından bu vergilerin asıl hedefinin ne olduğuna dair spekülasyonlara yanıtlar aranan analizde, bu rakamların nasıl tespit edildiğine dair görüşlere de yer verildi.

Analizde ayrıca; tarife politikasının sonuçlarının ne olacağı ve piyasaların nasıl etkileneceğine dair öngörülere yer verildi.

İşte TIME dergisinde yayınlanan analiz:

Haftalardır süren beklenti ve spekülasyonların ardından ABD Başkanı Donald Trump, tüm ülkelerden yapılan ithalata %10 temel vergi ve ABD ile ticaret fazlası veren düzinelerce ülkeye daha yüksek gümrük vergisi oranlarını ilan ederek “tehditlerini” yerine getirdi.

Açıklamanın ertesi günü küresel piyasalar adeta çöktü ve ardından Çin'in ABD'nin uyguladığına eşit gümrük vergileriyle misilleme yapacağını duyurmasıyla piyasalar ikinci bir şok yaşadı.

Karşılıklı gümrük vergileri olarak adlandırdığı uygulamayı açıklayan Trump, Beyaz Saray'ın diğer ülkelerin ABD ürünlerine haksız yere uyguladığını söylediği gümrük vergileriyle aradaki farkı kapatmak için ABD'nin yabancı mallara uyguladığı vergileri artırarak önemli bir kampanya vaadini yerine getirmiş oldu.

Trump'ın yüksek vergi oranları, ABD'ye satın aldıklarından daha fazla mal satan yabancı kuruluşları vuracak.

Ancak ekonomistler Trump'ın gümrük vergileri konusundaki hedeflerini paylaşmıyor. Zira gümrük vergileri ithalatçılardan alınan ve genellikle tüketicilere yansıtılan bir vergi.

Trump gümrük vergileriyle neyi başarmaya çalışıyor?

Trump'ın nihai hedefinin ne olduğu genel olarak belirsiz ve bu da başlattığı ticaret savaşının sonuçlarına dair belirsizliği daha da arttırmaktadır.

Trump bu kapsamlı ithalat vergileri için farklı gerekçeler öne sürüyor ve bunlar, yüksek oranda birbiriyle çelişiyor.

Trump gümrük vergilerinin ABD Hazinesi'ne para kazandırabileceğini, ABD endüstrilerini koruyabileceğini, fabrikaları ABD'ye çekebileceğini ve diğer ülkelerin kendi gümrük vergilerini düşürmelerini sağlamak ya da ABD'ye yasadışı uyuşturucu ve göçmen akışını engellemek gibi kendi isteklerine boyun eğmelerini sağlamak için bir müzakere taktiği olarak kullanılabileceğini düşünüyor.

Ancak gümrük tarifeleri Amerikalıların daha az ithal mal satın alması ya da şirketlerin fabrikalarını ABD'ye taşıması anlamına gelirse, gümrük tarifelerinden elde edilen gelir düşecek ve bu da Trump'ın gümrük tarifelerini gelir vergisine alternatif olarak para getirici bir araç olarak kullanma planını boşa çıkaracak.

Trump tarafından uygulanan gümrük vergileri nasıl hesaplandı?

Trump yönetimine göre, Avrupa Birliği'nin ABD'ye karşı uyguladığı gümrük vergileri ve ticaret engelleri, ABD malları üzerinde %39'luk bir gümrük vergisine tekabül ederken, Çin'in gümrük vergisi %67, Hindistan'ınki ise %52'ye tekabül ediyor.

Dünya Ticaret Örgütü'ne göre ise Avrupa Birliği'nin tüm ithalata uyguladığı ortalama gümrük vergisi %2,7, Çin'in %3 ve Hindistan'ın %12'dir.

Trump yönetimi hesaplamalarına kur manipülasyonu, devlet sübvansiyonları ve ticaretin önündeki diğer engelleri de dahil ettiğini söylüyor.

Hatta Trump yaptığı açıklamada “nazik” davrandığını ve diğer ülkelerin ABD'ye uyguladığının yarısını uyguladığını belirtti.

ABD, 9 Nisan itibariyle ABD Avrupa'dan yapılan ithalata %20, Hindistan'a %26 ve Çin'e %34 vergi uygulayacak. Çin için bu oran diğer vergilerin yanı sıra bazı Çin mallarına %79'a varan oranlarda vergi uygulanacağı anlamına geliyor.

Birçok ülke kendi pazarlarına erişimi kısıtlamak için gümrük vergilerinin yanı sıra başka adımlar da atıyor.

Örneğin AB, ABD'den hormonlu sığır eti ithalatını kısıtlıyor ve ABD hükümeti uzun zamandır Çin'in Amerikan şirketleri tarafından üretilen yazılımlar gibi fikri mülkiyet haklarını korumadığından şikayet ediyor.

Tüm bu faktörler, Trump'ın gümrük vergileri için bu kadar yüksek rakamları nasıl bulduğunu açıklayamıyor.

ABD'nin topladığı gümrük vergileri Genel Gelir Fonu'na mı gidiyor? Trump bu fondan denetim olmaksızın para çekebilir mi?

Gümrük vergileri, yabancı mallar ABD sınırından geçerken Gümrük ve Sınır Koruma kurumu tarafından toplanan ithalat vergileridir.

ABD'de geçen yıl yaklaşık 80 milyar dolar olan bu para, federal hükümetin giderlerinin karşılanmasına yardımcı olmak üzere ABD Hazinesi'ne aktarılıyor ve ABD Kongresi paranın nasıl harcanacağını belirleme yetkisine sahip.

ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi'ni kontrol eden Cumhuriyetçi milletvekilleri tarafından büyük ölçüde desteklenen Trump, analistlerin orantısız bir şekilde zenginlere fayda sağlayacağını söylediği vergi indirimlerini finanse etmek için artan tarife gelirini kullanmak istiyor.

Özellikle de Trump'ın ilk döneminde kabul edilen ve büyük ölçüde 2025 sonunda sona erecek olan vergi indirimlerini uzatmak istiyorlar.

Yani Trump, sözde daha düşük vergi tahsilatını dengelemek için daha yüksek gümrük vergileri istiyor.

Tarife politikasının sonuçları ne olacak fiyatlar ne kadar sürede yükselecek?

Bu durum hem Amerika Birleşik Devletleri'ndeki hem de denizaşırı ülkelerdeki işletmelerin nasıl tepki vereceğine bağlı olmakla birlikte, tüketiciler tarifelerin uygulanmasından sonraki bir ya da iki ay içinde genel fiyatların yükseldiğini görebilir. 

Bazı ABD'li perakendeciler ve diğer ithalatçılar tarife maliyetinin bir kısmını karşılayabilir ve denizaşırı ihracatçılar ekstra vergileri dengelemek için fiyatlarını düşürebilir.

Ancak Trump'ın açıkladığı Avrupa'dan ithalata %20 gibi yüksek oranlı gümrük vergileri pek çok işletme için tek başına kaldırılamayacak kadar büyük olacak.

Şirketler gümrük vergilerini fiyatları yükseltmek için bir bahane olarak da kullanabilir.

Örnek olarak, Trump 2018'de çamaşır makinelerine gümrük vergisi getirdiğinde, daha sonra yapılan araştırmalar perakendecilerin, kurutuculara yeni vergi getirilmemesine rağmen, hem çamaşır hem de kurutma makinelerinde fiyatları artırdığını göstermişti ve önümüzdeki aylarda benzer bir şeyin tekrarlanıp tekrarlanmayacağı önemli bir soru.

Ekonomistler, son kırk yılın en büyük enflasyon artışını yaşayan tüketicilerin, pandemi döneminden daha büyük sıkıntılı bir döneme gireceğini belirtiyor.