Suudi Arabistan merkezli yayın organlarından Arab News'de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın geçen haftaki ABD ziyaretinin ve Türk-Amerikan ilişkilerinin geleceğinin değerlendirildiği bir analiz yayınlandı.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın geçen hafta Washington'a yaptığı ziyarettei savunma ve bölgesel gelişmeler başta olmak üzere çok sayıda konunun görüşüldüğü belirtilen analizde, Türk-Amerikan ilişkilerinin açıkça yeni bir yöne doğru ilerlediği ve yeni bir boyut kazandığı tespiti yapıldı.

Analizde ayrıca; iki ülke arasındaki ilişkilerin çok sayıda başlıkta hem bölgesel hem de Orta Doğu'da büyük bir değişime yol açabileceği tespiti yapıldı.

İşte Arab News'de yayınlanan analiz:

Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın geçen hafta Washington'da ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile yaptığı görüşmelerde savunma, ticaret ve bölgesel kaygılar da dahil olmak üzere geniş bir yelpazede konular ele alındı.

Görünen o ki; Ankara ve Washington'daki diplomatik koridorlar iki başkanın, Recep Tayyip Erdoğan ve Donald Trump'ın ziyaretlerine hazırlanmakla meşgul.

Görüşme taraflarca “son derece olumlu” olarak yorumlandı. Ancak ABD tarafından ayrıca “dönüşümsel” olarak nitelendirildi.

Türk-Amerikan ilişkileri açıkça yeni bir yöne doğru ilerliyor ve yeni bir boyut kazanıyor

İki NATO müttefiki arasındaki ilişki genellikle her iki tarafın da uzun bir şikayet listesini içeren yapısal meseleler etrafında şekilleniyordu. ABD yönetimindeki her değişiklikle birlikte bu meseleler çözümsüz kalmış ya da çoğu durumda daha da kötüleşmişti.

Şüphesiz olarak bunlardan biri de Suriye. 

Türk Dışişleri Bakanı Fidan, Trump'ın ABD askerlerini Suriye'den çekmesi gerektiğini ve bunun Washington için etkin olacağını belirtti.

Türkiye, ABD'ye bölge ülkelerinin IŞİD'le mücadelede tüm sorumluluğu üstlendiğini, dolayısıyla ABD'nin militanlarla mücadele bahanesiyle Suriye'deki varlığını ya da PKK'ya verdiği desteği meşrulaştırmasına artık gerek kalmadığını açıkça ifade ediyor.

Suriye'deki dinamikler dramatik bir şekilde Türkiye'nin lehine değiştiği için Trump ikna olmuş görünüyor. Zira bu ülke ABD için işbirliği yapması giderek daha önemli hale gelen bir ülke.

İkinci bir ayrışma noktası da Rusya ile ilgili. 

Biden yönetimi altında Ankara'nın Moskova ile yakın siyasi ve ekonomik bağları bir gerilim kaynağıydı. Ancak Trump Moskova'ya farklı bir gözle bakıyor ve Ankara bunu bir fırsat olarak görüyor.

Rus, Türk ve Amerikalı liderlerin liderlik tarzları incelendiğinde, siyasete yaklaşımlarında farklılıklardan çok ortak noktalar olduğu ortaya çıkıyor. Ankara ve Washington, tıpkı Türkiye ve Rusya gibi liderleri arasındaki kişisel bağlardan faydalanmaya hevesli görünüyor.

Çözülmemiş üçüncü bir konu da savunma sanayi işbirliğinin önündeki engeller. 

Ankara, ABD'nin yaptırımları kaldırmasını ve Amerika'nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası ve F-35 programı konusunda teknik görüşmelere başlamasını bekliyor.

Trump ilk döneminde, yani 2019 yılında Türkiye'nin Rus S-400 hava savunma füze sistemini satın almasının ardından yaptırım uygulamaktan kaçınmıştı.Ancak, ilişkilerin düşük bir noktaya ulaştığı 2020 yılında yaptırımları uygulamaya koydu.

Ayrıca ABD'nin Ankara tarafından tehdit olarak görülen Suriye'deki milislerle işbirliği, Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in (sözde) başkenti olarak tanıması ve İbrahim Anlaşmaları gibi çeşitli konular bu kötüleşmeye katkıda bulundu.

Ankara'nın bu gelişmelere verdiği sert tepkiler, Trump'ın yaptırım uygulama ve Türkiye'yi hem üretici hem de alıcı olduğu uluslararası F-35 programından çıkarma kararını açıkça etkiledi.

Bu zorluklara rağmen savunma işbirliği Türk-Amerikan ilişkilerinin temel taşı olmaya devam ediyor.

Türkiye'nin NATO'ya kabulü, Türkiye'nin algılanan askeri gücü ve stratejik konumu nedeniyle ABD'den büyük destek görmüştür. Özellikle mevcut jeopolitik ortamda her iki ülke de bu işbirliğinin bozulmasına izin verme lüksüne sahip olmadıklarının farkında.

ABD Dışişleri Bakanı Rubio'nun Ukrayna'daki barış girişimleri için Türkiye'nin desteğini istemesi de şaşırtıcı değil. 

ABD'de faaliyet gösteren Ermeni lobisi Türkiye ve Azerbaycan'la ilgili konulara odaklanırken, Yunan lobisi Ege Denizi ve Kıbrıs gibi Türk-Yunan ilişkilerindeki anlaşmazlıklara odaklanarak Trump yönetimini etkilemeye çalışıyor.

Tarihsel olarak Türk-İsrail ilişkilerini destekleyen Yahudi lobisi ise özellikle Gazze savaşı nedeniyle bozulan ilişkiler nedeniyle tutumunu değiştirmiş durumda.

Diğer yandan Hakan Fidan'ın ABD ziyareti, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve bazı diğer isimlerin tutuklanmasının ardından gerçekleşti ve ABD Dışişleri Bakanlığı “başka bir ülkenin iç karar alma süreçleri hakkında yorum yapmayacağını” belirtti.

ABD genellikle Türkiye'nin iç siyaseti hakkında yorum yapmak için her fırsatı değerlendirdiğinden bu açıklama dikkat çekiciydi. 

Bu durum Trump yönetiminin dış politikaya pragmatik yaklaşımını ve siyasetten ziyade maddi çıkarlara odaklandığını açıkça yansıttı.

Türk-Amerikan ilişkilerinde yeni bir dönem başlayacaksa, bu dönem hem ulusal hem de bölgesel çıkarları gözeten samimi bir yakınlaşma üzerine inşa edilmelidir.

Ancak böyle bir yakınlaşma Türk-Amerikan ilişkilerinde ve daha geniş anlamda Orta Doğu'da anlamlı bir değişime yol açabilir.